مواجهه افراطی خردسالان با وسایل دیجیتال و بروز علائم شبه اُتیسم: نقش درمانی تعاملات والدین با کودک

کودکانی که از سنین بسیار پایین روزی چندین ساعت در معرض مستقیم وسایل دیجیتال بوده اند، فرصت تعامل با مادر یا مراقب را از دست داده و تجربیات غنی محیطی را که برای رشد بهنجار دستگاه عصبی ضروری است، دریافت نمی‌کنند. همچنین، استفاده افراطی کودکان از وسایل دیجیتال با افزایش احتمال خطر ابتلای به اضافه وزن و چاقی، تغییر در عادات غذایی و الگوی خواب، تغییرات ساختاری در مغز، تاخیرهای حرکتی و زبانی، ضعف در دامنه واژگان، هوش کلامی، کارکردهای اجرایی و همچنین مشکلات هیجانی، ارتباطی، اجتماعی و رفتاری همراه است.
مطالعات اخیر نشان داده اند که مواجهه افراطی خردسالان با وسایل دیجیتال می تواند سبب بروز علائم شبه اًتیسم در خردسالان شود. در واقع، در سنین حساس رشد مغز و انعطاف پذیری عصبی، خردسالان جذب محرک های فراوان صوتی و بصری وسایل دیجیتال می شوند و محرک های اجتماعی اطرافشان را از دست می دهند. با رشد کودک در بافتی غیر ارتباطی، مدارهای مغزی مربوط به دریافت و پردازش محرک های غیر اجتماعی تحول می یابد و از این طریق اختصاصی شدن مغز در مدارهای غیرارتباطی مانع از توجه کودک به محرک های اجتماعی و تحول مدارهای اجتماعی مغز خردسالان می شود. در واقع، مواجهه طولانی مدت خردسالان با وسایل دیجیتال (دایه گری دیجیتالی) در دوره های حســاس رشد به مثابه محرومیت اجتماعی، بازسازماندهی پیوندهای ساختاری و کارکردی مغز خردسالان را دچار انحراف می‌کند و باعث بروز نقص در تعاملات اجتماعی و کلام و رفتارهای تکراری و کلیشه ای می شود.
با توجه به این موارد، در دانشگاه شهیدبهشتی مطالعه ای با هدف بررسی اثربخشی غنی سازی ارتباط والد-کودک و حذف وسایل دیجیتال از زندگی خردسالان بر رفتارهای شبه اتیسم و فعالیت مغزی ۱۲ کودک زیر ۴ سال که بیشتر از نیمی از ساعات بیداری خود را در معرض وسایل دیجیتال بوده اند، انجام شد.
نتایج این مطالعه نشان داد که پس از دو ماه تعامل فشرده والدین با کودکان، علائم شبه اتیسم آنان به‌طور معنی داری کاهش یافته و فعالیت امواج مغزی آنان خصوصا در نواحی پیشانی مغز دستخوش تغییرات معنی داری شده است که با بهبود در مهارت های ارتباطی همسو است.
یافته های این مطالعه لزوم تعاملات انسانی در سال های اولیه و اجتناب از استفاده وسایل دیجیتال توسط خردسالان و سبک زندگی فقیر از نظر ارتباطی را نشان می دهد.