خبرها و تازه‌ها

محققان دانشگاه شهید بهشتی در یک طرح تحقیقاتی تلاش کردند تا با ارائه آموزش‌هایی، ضمن افزایش حساسیت مادرانه نسبت به رفتارهای کودک اتیستیک، کیفیت رابطه‌ی مادر با کودک را بهبود بخشیده، نقش کلیدی مادر را در رشد روانی و یادگیری کودک نشان دهند.

دکتر پوراعتماد در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص طرح تحقیقاتی «افزایش حساسیت مادران نسبت به نیازهای کودکان اتیستیک خود» اظهار کرد: یکی از جنبه‌های رشد روانی بهنجار کودکان، دلبستگی و رابطه عاطفی میان مادر و کودک است. مهم‌ترین مولفه و ویژگی این دلبستگی، حساسیت‌ مادرانه است. به این معنی که مادر چه‌قدر نسبت به نشانه‌هایی که کودک ارسال می‌کند، توجه دارد و به درستی به آنها پاسخ می‌دهد.

عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی افزود: برای شکل‌گیری رابطه‌ای حساس میان مادر و کودک، باید کودکی داشته باشیم که بتواند علائم (بیان نیازها) طبیعی را نشان دهد و از سوی دیگر مادر نیز به اندازه کافی بتواند به این علائم پاسخ دهد.

پوراعتماد تصریح کرد: گاهی ممکن است یکی از طرفین (کودک یا مادر) نارسایی و مشکلاتی داشته باشد که نتواند پیام‌ها را به درستی انتقال یا دریافت کند.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: یکی از شرایطی که باعث می‌شود مادر نتواند متوجه علائم ارسالی کودک شود، اختلال اتیسم است. در این اختلال، توانایی کودک برای برقراری روابط اجتماعی، با مشکلاتی همراه است. این نقایص بر روی رابطه او با مادر نیز تاثیر گذاشته و کودک نمی‌تواند به صورت طبیعی نیازها و خواسته‌های خود را بروز دهد. برای مثال اگر کودک دارای اتیسم، توانایی تکلم (حرف زدن) نداشته باشد، خود به خود نمی‌تواند پیام درستی ارسال کند که این مسئله موجب می‌شود مادر در پاسخ‌دهی به کودک، دچار سردرگمی شود و یا به‌طور کلی تلاشی برای برقراری ارتباط درست با کودک نکند.

پوراعتماد با بیان این‌که کاهش ارتباط مادر و کودک به تدریج یادگیری کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد، گفت: بخش اعظمی از یادگاری وابسته به مشاهدات، تعاملات اجتماعی و یادگیری اجتماعی است و به محض قطع ارتباط کودک و مادر، این فرصت یادگیری از بین می‌رود و رشد طبیعی کودک با همسالانش فاصله می‌یابد.

وی افزود:‌ از سویی دیگر ممکن است مادر مهارت کافی برای درک علائم ارسالی کودک نداشته باشد. مثلا این‌که او نیز مهارت‌های اجتماعی لازم را نداشته باشد و یا ممکن است به دلیل افسردگی توان کافی برای ارتباط را نداشته باشد. برای شروع این ارتباط نیازمند این هستیم که کار را از مادر شروع کنیم. به این معنا که به مادر آموزش‌هایی بدهیم تا از طریق آن هر نوع پیامی که کودک ارسال می‌کند حتی اگر پیام غیرطبیعی باشد، بتواند درک کند و به آن پاسخ دهد.

وی تاکید کرد: هدف این پروژه تنظیم برنامه‌ای برای افزایش ‌حساسیت‌های مادرانه کودکان اتیسم بود. در واقع ما در پی این بودیم که نگذاریم ارتباط مادر با کودک قطع شود، بلکه این ارتباط را ارتقاء دهیم.

پوراعتماد به مزایای این طرح تحقیقاتی اشاره کرد و گفت: ارتباط مادر و کودکی که به دلیل ضعف‌های ذکر شده به تدریج کاهش یافته و باریک شده است، ارتقاء می‌یابد و اجازه نمی‌دهد این ارتباط قطع شود.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی افزود: همچنین به محض این‌که کودک شروع به برقراری ارتباط با مادر کند، فرصت‌های یادگیری پیدا کرده، پیشرفت‌های درمانی بیشتری داشته و می‌تواند فاصله خود را با گروه‌ همسالانش کم کند.

وی ادامه داد: همچنین این برنامه کمک می‌کند تا مادر در ارتباط با کودک خود احساس چیرگی و مهارت بیشتری کند، لذا ‌احساس بهتری نسبت به برقراری ارتباط با کودک شکل می‌گیرد که انگیزه مادر برای ارتباط مستمر با کودک را افزایش می‌دهد.

اجرای پژوهش بر روی ۳۰ نفر از مادران دارای کودک اتیستیک

مهدیه قربانی از محققان این طرح با بیان این‌که حساسیت مادرانه به این معنا است که مادر بتواند دنیای کودکش را درک کند، اظهار کرد: کودک دارای اتیسم نیازهای خودش را به صورت متعارف، مانند کودکان همسال خود بیان نمی‌کند، بنابراین مادر در پاسخ دادن به این نیازها دچار ابهام می‌شود.

وی افزود: بنابراین لازم است به مادر کمک شود تا بتواند معنای رفتارهای کودک را به درستی تفسیر کند. این مساله باعث می‌شود مادر احساس مثبت‌تری از رفتارهای مادرانه خود داشته باشد و هم این‌که رابطه لذت‌بخش میان مادر و کودک، افزایش می‌یابد.

قربانی با بیان این‌که بهبود کیفیت رابطه بین مادر و کودک می‌تواند به رشد روانی کودک کمک کند، گفت: لازم است مادر برای برقراری رابطه با کودک اتیستیک خود، مجهز شود.

این محقق با بیان این‌که افزایش حساسیت مادرانه در کودکان دارای اتیسم، بسیار حائز اهمیت است، تاکید کرد: باید مراکز درمانی، بهبود رابطه مادر-کودک از این طریق را مدنظر قرار دهند. زیرا وقتی مادر نتواند با کودک ارتباط بگیرد روند درمان کودک نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد، چراکه مادران نقش بسیار پررنگی در درمان این قبیل کودکان دارند.

وی ادامه داد: شیوع اتیسم در حال افزایش است از این رو باید به عواملی که اثربخشی درمان را افزایش می‌دهند، توجه ویژه‌ای شود. قربانی همچنین گفت: این پروژه برای اولین‌بار در ایران انجام شد و پژوهشی کاربردی است که می‌تواند در درمان اتیسم مورد توجه قرار گیرد.

لوییزا اقدسی محقق پروژه «اثربخشی مداخله خانواده‌محور غیرحضوری برنامه حرکتی اسپارک بر مهارت‌های ادراکی ـ حرکتی در کودکان با عملکرد بالا» به خبرنگار مهر اظهار داشت: اتیسم یک اختلال عصبی- رشدی است که شروع اولین علائم آن قبل از ۳ سالگی است و کما بیش در همه کشورها گزارش شده است.

وی افزود: علیرغم شیوع رو به رشد اتیسم در دو دهه اخیر و مشکلات متعددی که خانواده‌های این کودکان در مسیر آموزش و توانبخشی با آن دست به گریبان هستند، پیشرفت قابل توجهی در بخش ارائه خدمات مداخله‌ای که مرتبط با والدین این کودکان و در راستای رفاه آنان باشد، صورت نگرفته است.

اقدسی با اشاره به هدف خود برای انجام این پروژه علمی- پژوهشی خاطرنشان کرد: هدف ما بررسی اثربخشی مداخلات از راه دور و مبتنی بر خانواده‌ بوده زیرا این رویه می‌تواند کمترین زمان و هزینه را برای خانواده های کودکان دارای اتیسم داشته باشد.

به گفته وی، خانواده های مقیم شهرهای دورافتاده متاسفانه از امکانات آموزشی و توانبخشی کافی برخوردار نیستند و خانواده های کلانشهرها با مشکل تردد مواجه اند؛ لذا تا جایی که گاهی برای گرفتن ۵۰-۴۰ دقیقه خدمات، کودک و همراهان آنها باید ساعتها در ترافیک بمانند.

وی ادامه داد: این مشکل با روح و فلسفه آموزش و همخوانی ندارد. لذا بجاست که روش آموزش و توانبخشی از راه دور بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

اقدسی با بیان اینکه دور بودن والدین کودکان مبتلا اتیسم از مراکز آموزشی و توانبخشی و کمبود مطالعات در زمینه آموزش مهارت‌های ادراکی و حرکتی از طریق والدین و همچنین هزینه‌هالی مالی، عاملی برای اجرای این پروژه بوده است، عنوان کرد: در ابتدا تعداد ۹ کودک مبتلا به اتیسم با عملکرد بالا از مرکز تهران اتیسم(مرکز ساماندهی درمان و توانبخشی اختلالات اتیستیک ) و مرکز اتیسم فرزندان آفتاب و یک مرکز اتیسم در اصفهان انتخاب و سپس مهارت‌های ادراکی – حرکتی کودکان را با استفاده از آزمون‌های رشد حرکتی ارزیابی کردیم.

به گفته این محقق دانشگاه شهید بهشتی، توانبخشی مداخلات از راه دور در این پروژه که با تلفن و ارتباط والدین با محقق انجام شد، ۲۰ جلسه (هفته‌ای سه جلسه و هر جلسه ۴۵ دقیقه) به طول انجامید.

وی عنوان کرد: در این پروسه والدین در مدت زمان ۴۵ دقیقه کودکانشان را طی یک برنامه کششی و حرکتی به فعالیت وادار می‌کردند.

وی با تأکید بر اینکه این پروسه باعث ارتباط هر چه بیشتر والدین با کودکان می‌شود و هزینه‌های مالی را از روی دوش والدین برمی‌دارد اظهار داشت: از آنجابی که این پژوهش در قالب یک برنامه اجرایی بین والدین و کودکان مبتلا به طیف اتیسم انجام شد، منجر به افزایش دانش و اطلاعات والدین از روند درمانی کودک و افزایش اعتماد به نفس در والدین دارای کودک مبتلا به اتیسم می‌شود که این می تواند باعث مشارکت بهتر والدین در روند آموزش و توانبخشی شود.

این محقق خاطرنشان کرد: با در نظر گرفتن این یافته‌ها، می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که مداخله خانواده‌محور غیرحضوری برنامه حرکتی اسپارک باعث بهبود مهارت‌های ادراکی – حرکتی در کودکان طیف اتیسم می‌شود.

وی تاکید کرد: البته این خط پژوهشی و خدماتی در ابتدای راه است و مطالعات بیشتری در این زمینه لازم است. ولی این مسیر تازه، به سهم خود باعث افزایش رفاه خانواده های کودکان دارای اتیسم و ارتقای سطح خدمات آموزشی و توانبخشی کشور خواهد شد.

منبع: خبرگزاری مهر

به مناسبت روز جهانی اتیسم برنامه ای جهت آگاهی عموم شهروندان تهرانی در سطح شهر به صورت سیار با اتوبوس گردشگری انجام شد. در تاریخ ۹۶/۱/۱۴ از ساعت ۱۳ الی ۱۷ در مسیر خیابان ولیعصر به سمت میدان قدس، میدان تجریش، خیابان دزاشیب (شهرداری منطقه ی یک، معاونت امور اجتماعی و فرهنگی)، پارک ملت و میدان ونک اطلاع رسانی به عمل آمد.

اطلاع رسانی به شکل توزیع بادکنک و بروشور در خیابان ها، ایستگاه های بی آر تی، بازار امام زاده صالح و مراکز خرید انجام شد. در این راستا بنیاد خیریه ی کودکان اتیسم و دوست اتیسم در اطلاع رسانی روز جهانی مشارکت داشتند.

در روز جمعه هشتم بهمن ماه ۱۳۹۵ جشنواره ی هنری اتیسم در فرهنگسرای پارک شفق برگزار شد. میهمانان و مدعوین راس ساعت ۱۷ با دریافت بلیط های مربوطه به سمت نمایشگاه آثار هنری کودکان و نوجوانان مبتلا به اتیسم هدایت شدند و پس از بازدید به سالن اصلی وارد شدند. پس از قرائت قرآن و سرود جمهوری اسلامی ایران، مجری برای عرض ادب و اعلام برنامه روی سن حضور پیدا کرد. پس از آن خانم روح بخش (موسیقی درمانگر) با توضیح کوتاهی در مورد ویژگی های کودکان مبتلا به اتیسم و نامیدن آنها به عنوان “انگشتان یک دست” کار خود را شروع کرد. در قسمت اول کودکان زیر هفت سال شروع به نواختن بلز و چوبک کردند و چندین قطعه بصورت گروهی و انفرادی نواختند. در آخر یکی از نوجوانان تک نوازی قطعاتی از پیانو را انجام داد. پس از آن جناب آقای دکتر پوراعتماد سخنرانی با عنوان “نگرانی ها و امیدها نسبت به وضعیت کنونی اتیسم ایران” انجام دادند. بعد از سخنرانی، بخش دوم اجرای موسیقی توسط نوجوانان اتفاق افتاد که شامل پیانو و تمبک بود. در پایان نیز جوایزی به همه ی این کودکان و سرکار خانم روح بخش اهدا شد و مراسم پس از دو ساعت به پایان رسید.