رفتارهای اضافه در اختلال طیف اتیسم از موضوعات قابل توجه در این اختلال است.
اختلال طیف اتیسم اختلالی عصب-تحولی است که شامل نقص در حوزه های ارتباطی، تعامل اجتماعی و رفتارها و نیز علایق و بازی های محدود و کلیشه ای کودک است.
این اختلال را با دو ملاک اصلی مورد تشخیص قرار می دهد این دو ملاک شامل:
- وجود نقایصی در ارتباطات و تعاملات اجتماعی در تمام زمینه های گوناگون که اخیرا یا درگذشته رخ داده است.
- الگوهای علایق، فعالیت ها ورفتارهای تکراری و محدود.
رفتاهای اضافه را می‌توان به عنوان یکی از ویژگی‌های اختلال طیف اتیسم دانست. رفتارهای اضافه، الگوهای رفتاری تکراری، چالشی و علایق محدود هستند که با شدت زیاد رخ داده و سازگاری کودک را مختل می کند. دلیل نام گذاری رفتارهای اضافه به این علت است که در کودکان بهنجار به میزان قابل توجهی وجود ندارد. در نتیجه این رفتارهای کودکان اتیسم، رفتارهای اضافه خوانده می‌شود.
رفتارهای اضافه شامل الگوهای رفتاری زیر است:
۱- حرکات کلیشه‌ای
۲- رفتارهای اجباری
۳- آداب و رسوم
۴- رفتارهای خودجرحی
۵- الگوهای رفتاری انعطاف ناپذیری
۶- علایق، فعالیت ها و بازی‌های محدود
۷- اصرار به همسان خواهی
این رفتارها می‌تواند در بدن، اندام ها و انگشتان و به صورت کلامی یا غیر کلامی و به شکل الگوهای پیچیده بروز پیدا کند.
رفتارهای اضافی به دو بخش دسته بندی می‌شوند:
- رفتارهای مرتبه پایین شامل اعمال حرکتی (مانند رفتارهای کلیشه‌ای، دست کاری مکرر اشیاء و رفتارهای آسیب زننده به خود) است.
- رفتارهای مرتبه بالاتر شامل رفتارهای تکراری و شناختی یا پیچیده مانند اجبار، تشریفات، روتین‌ها، اصرار بر سازگاری و علایق محدود است.
رفتارهای تکراری و قالبی کودکان اتیسم هم شامل رفتارهای آسیب رسان و هم شامل رفتارهای خود تحریکانه می‌شود. رفتارهای خود آسیب رسان می‌تواند رفتاری بسیار خطرناک و نمایشی باشد. در واقع واردکردن صدمه جسمانی کودک به بدن خود است.
تاثیرات رفتارهای اضافی بر جنبه‌های شناختی و زندگی:
- ایجاد اختلال قابل ملاحظه در فرایند یادگیری و ورود به محیط آموزشی، سازگاری روانی اجتماعی و عملکرد شناختی کودک
- یادگیری مهارت های جدید و شرکت در فعالیت های روزمره
- اکتساب مهارت های اجتماعی
- عملکردهای سازش یافته
- فرایند خواب
- افزایش میزان تنیدگی در خانواده
- بروز رفتارهای خودآسیب رسان
- همچنین رفتارهای اضافه با وقوع مشکلات خلقی، خواب و اضطراب در کودکان دارای اتیسم رابطه دارند.
– گردآوری مطلب از آیلار خمسه
در مرکز تهران اتیسم مجموعه خدمات کاملی برای آموزش و رفع رفتارهای اضافه در اختلال اتیسم برای کودکان ارائه می‌شود. در صفحه مجموعه خدمات مرکز تهران اتیسم می‌توانید در مورد این خدمات بیشتر بخوانید.