موضوع تشنج در اختلال طیف اتیسم را با بیماری صرع آغاز می‌کنیم. صرع یکی از شایع‌ترین اختلال‌های نورولوژیکی است. با زبان ساده صرع نتیجه عدم تعادل در شیمی مغز است که باعث می‌شود پیام‌های عصبی‌ای که بین نورون‌ها حرکت می‌کنند به هم ریخته شوند و پیام‌ها به درستی به مقصد خود نرسند.
نزدیک به ۳ میلیون آمریکایی صرع دارند و هرساله ۲۰۰ هزار نفر در آمریکا به این بیماری مبتلا می‌شوند. در ایران نیز به ازای هر هزار نفر ۱۷ نفر مبتلا به صرع هستند که این ۲ تا ۳ برابر آمار جهانی صرع است. در حدود ۳۰ درصد کودکان دارای اتیسم مبتلا به صرع نیز هستند که در آمارگیری‌های سال‌های اخیر نمونه‌هایی از این کودکان که به طور همزمان مبتلا به صرع و اتیسم هستند بیشتر شناسایی شده‌اند.
تشنج چیست؟
تشنج به یک انفجار امواج الکتریکی در مغز اشاره دارد که به طور موقت کارکرد مغز را دچار اختلال می‌کند و عملکرد روزانه مغز را دچار اختلال می‌کند. تشنج های ناشی از بیماری صرعی طیف گسترده‌ای از علائم را ایجاد می‌کنند. علائم پر تکرار تشنج در کودکان دارای اتیسم به شرح زیر است.
- دوره‌هایی از پلک زدن های سریع و خیره شدن
- حالت سردرگمی و گیجی داشتن
- عدم پاسخگویی در دوره‌های کوتاه مدت
- سفت شدن بدن
- حرکات اضافه در دست‌ها و پاها
- مشکلات تنفسی
- از دست دادن کنترل روده یا مثانه
- غش کردن ناگهانی بدون هیچ دلیل مشخصی
- تکان دادن پیوسته سر به صورت بی اختیار
- از دست دادن هشیاری
بعضی از این علائم مشابه علائم بیماری های دیگر است و همچنین ممکن است به دلیل تشنج‌های غیر صرعی ایجاد شوند که نتیجه‌ی فعالیت الکتریکی غیر طبیعی مغز نیستند بلکه نتیجه استرس و دیگر عوامل روانشناختی است.
انواع تشنج در اختلال طیف اتیسم
به طور کلی دو نوع تشنج وجود دارد تشنج کانونی و تشنج عمومی
در تشنج کانونی فقط یک بخش از مغز دچار تشنج می‌شود. حدود ۶۰ درصد از مبتلایان به صرع دچار تشنج کانونی هستند. در تشنج عمومی فعالیت غیر طبیعی هردو طرف مغز را در بر می‌گیرد.
تحقیقات مختلف به اشتراکاتی بین اتیسم و صرع اشاره کرده‌اند صرع هم مانند اتیسم یک گروه گسترده‌ای از علائم وطبقه‌بندی‌های گوناگون به همراه اختلالات شناختی و رفتاری دارد علاوه بر این خصوصیات مشترک محققان عقیده دارند که صرع و اتیسم ریشه ژنتیکی یکسانی دارند اگرچه دلیل این همبودی به صورت قطعی مشخص نیست. تحقیقات جدیدی که انجام شده به وجود ارتباط احتمالی بین اتیسم و تشنج رسیده‌اند که به دلیل نقص در مسیرهای عصبی یکسان است.
یکی از این فرضیه‌ها مربوط به تکامل غیر معمول نورون‌های مهاری است که در مغز وظیفه تنظیم ریتم‌های مغز را دارد. این نورون‌ها در مغز مانند یک ترمز برای کنترل نورون‌های تحریکی عمل می‌کنند و در صورتیکه درست به وظیفه خود عمل نکنند پیام‌های عصبی به درستی منتقل نمی‌شود و باعث تشنج می‌شود.
تشنج در اختلال طیف اتیسم چه عوارضی در کودکان خواهد داشت؟
برخی محققان دریافته که کودکان مبتلا به اتیسم بعد از بروز صرع بعضی از مهارت‌هایی که قبلا آموخته‌اند را از دست می‌دهند. این از دست دادن مهارت‌ها برگشت یا regression نامیده می‌شود که موجب اختلالاتی در مهارت‌های زبانی و ارتباطی، مهارت‌های تفکر و استدلال و همچنین باعث تغییراتی در رفتار و اخلاق کودک می‌شود.
روش‌های تشخیص صرع در اختلال طیف اتیسم
صرع توسط متخصص اطفال یا متخصص مغز و اعصاب تشخیص داره می‌شود. روند تشخیص صرع در کودکان دارای اتیسم و کودکان بدون اتیسم یکسان است .معمولا دکتر دلیل تشنج‌ها را با تست‌های گوناگونی می‌سنجد.
- EEG فعالیت الکتریکی مغز را ثبت می‌کند.
- CT scan یا MRI ناهنجاری‌های ساختاری مغز را نشان می‌دهد.
- آزمایش خون شرایطی مانند کمبود آهن، دیابت یا عفونت‌هایی را شناسایی می‌کند که ممکن است محرک تشنج ها باشد
- آزمایش مایع نخاعی احتمال وجود عفونت‌ها یا ناهنجاری‌های الکتریکی را بررسی می‌کند که ممکن است دلیل تشنج ها باشد.
کارهایی که برای حمایت از کودکان دارای اتیسم و صرع می‌توان انجام داد
اولین کار این است که بتوانیم مشکلات ارتباطی کودک خود را اصلاح کنیم تا در صورتی که حالت‌هایی از تشنج مثل مزه‌ی بدی در دهانش یا تاری دید را تجربه کرد بتواند با ما در میان بگذارد تا بتوانیم شدت تشنج را کم کنیم. علاوه بر این تفسیر درست نشانه‌های تشنج و مطلع کردن دیگران از این نشانه‌ها می‌تواند کمک بزرگی به کودک باشد. اگر کسانی که در اطراف کودک هستند مثل معلمان از این نشانه‌ها مطلع باشند می‌توانند بیشترین کمک را به کودک بکنند.
در آینده در رابطه با تشنج در اختلال طیف اتیسم مطالب بیشتری در بخش مطالب علمی و آموزنده تهران اتیسم خواهید خواند.