قطب علمی عصب‌روانشناسی شناختی با همکاری مرکز تهران اتیسم برگزار می‌کند:
دوره مدیریت رفتاری والدین (PMT)
با هدف مدیریت مشکلات رفتاری کودکان با اختلال طیف اتیسم
مدرسان دوره:
پروفسور حمیدرضا پوراعتماد، دکتر بیتا شلانی، دکتر سعید صادقی
تاریخ برگزاری: جمعه 28 دی‌ماه و جمعه ۵ بهمن‌ماه
شیوه برگزاری دوره: بصورت آنلاین
برای ثبت‌نام یا کسب اطلاعات بیشتر به آی‌دی تلگرام Ravanroom پیام دهید.
همه ما در زمان استرس و اضطراب راه‌‌هایی برای آرام کردن خود داریم، به طور مثال ممکن است ورزش کنیم، شکلات بخوریم و یا با دوستی صمیمی صحبت کنیم. اینها رفتارهایی است که به ما کمک می‌کند که ورودی‌های تشدید شده حسی یا نیازهای بیرونی خود را مدیریت کنیم. خودتنظیمی به این رفتارهای خود آرام کننده می‌گویند.
افراد دارای اتیسم برای خودتنظیمی ممکن است بال بال بزنند، دورخود بچرخند، عقب جلو کنند، تکرار جملات و یا سایر موارد داشته باشند.
حالا تصور کنید که فرایند خودتنظیمی برای بچه‌های دارای اتیسم که کلیشه‌هایشان مورد قبول جامعه نیست، تا چه اندازه دشوار است.
تمپل گراندین یکی از مشهوترین افراد دارای اتیسم خودتنظیمی را به عنوان “مهارت مدیریت احساسات به گونه‌ای که به سطوح طاقت‌فرسا نرسد و در یادگیری و رشد تداخل پیدا نکند” تعریف می‌کند.
افراد دارای رشد عادی گاها از کلمات برای بیان علت و چگونگی رخداد این بی‌نظمی استفاده می‌کنند، اما افراد دارای اتیسم معمولا به قدری دچار بی‌نظمی می‌شوند که بیان برایشان دشوار می‌شود و این را نیز در نظر داشته باشید که افراد دارای اتیسم از لحاظ ارتباطی نسبت به گروه همسالان دارای نقایصی هستند.
بنابراین چه کاری می توان انجام داد؟!
مهم است که به بافت محیطی نگاه کنید تا بفهمید چه اتفاقی در حال وقوع است. آیا محیط جدیدی است؟ آیا این محیطی است که قبلا در آن بوده است؟ آخرین باری که آنجا بود تجربه‌اش چگونه بود؟ این سوالات می‌تواند سرنخ‌ها و راهنمایی‌هایی را برای کمک به شما در حمایت از فرد دارای اتیسم ارائه دهد.
گاهی اوقات، یک محیط ممکن است اضطراب آور یا پر از ورودی‌های حسی زیادی باشد. این می‌تواند هم خوب باشد و هم بد. گاهی ممکن است فرد حسی‌طلب باشد و به دنبال تحریکات حسی زیادی از محیط باشد. در موارد دیگر، ممکن است از تحریک حسی اجتناب کند و سعی کند از محرک‌ها دور شود. مشاهده رفتار فرد در زمینه محیط می‌تواند سرنخ‌هایی در مورد آنچه که آنها تجربه می‌کنند به شما بدهد بنابراین حواستان به مسائل حسی کودک خود باشد.
چگونه والدین و مراقبان می‌توانند به کودکان دارای اتیسم خود بیاموزند که احساسات خود را بهتر تنظیم کنند؟
قبل از اینکه بتوانید خودتنظیمی کنید، مهم است که درک پایه‌ای از احساسات وجود داشته باشد. کودک نه تنها باید بتواند عواطف خود را تشخیص دهد، بلکه باید تشخیص دهد که این احساس چگونه به نظر می‌رسد و چه احساسی دارد. مثلا چه چیزی او را خوشحال می‌کند؟ چه چیزی او را مضطرب می‌کند؟
شناسایی این موارد در ابتدا به ایجاد بلوک‌های سازنده خودآگاهی عاطفی کمک می‌کند و درک نحوه مدیریت تحریک بیش از حد یا کم‌تحریکی در محیط را آسان‌تر می‌کند.
اگر مطمئن نیستید که از کجا شروع کنید و چگونه به کودک عزیزتان آموزش دهید تا احساساتش را شناسایی و درک کند، از تیم مراقبت یا درمانگر و مربی او راهنمایی بخواهید. گاهی هم نیازمند آن است که تحت نظر یک تیم متخصص رشدی باشید.
اگر برای کودک دارای اتیسم خود نیاز به ارزیابی و یا آموزش تکنیک‌های خودتنظیمی دارید می‌توانید از خدمات مرکز تهران اتیسم کمک بگیرید.
گرد آوری و ترجمه: رسول رحمتی، ارزیاب تهران اتیسم
بازبینی و ویرایش: دکتر محمد کیانی
منبع: www.autismspeaks.org
آیا کودک شما از انجام درخواست‌های ساده اجتناب می‌کند؟
برخی از والدین با کودکانی مواجه می‌شوند که در مقابل درخواست برای انجام کارهای روزمره مانند لباس پوشیدن، مرتب کردن اتاق یا حتی بازی با دوستان مقاومت یا اجتناب می‌کنند. این اجتناب ممکن است فراتر از رفتارهای معمول کودکانه باشد و به چالشی بزرگ تبدیل شود. یکی از دلایل این رفتار می‌تواند چیزی به نام PDA یا اجتناب مرضی از خواسته‌ها باشد. شناخت این ویژگی رفتاری که معمولا در طیف اوتیسم نیز دیده می‌شود و یادگیری راه‌های مدیریت آن می‌تواند به والدین و مربیان کمک کند تا زندگی بهتری برای کودک خود فراهم کنند.
در ادامه با تهران اتیسم همراه باشید تا مرور کاملی بر اختلال اجتناب از خواسته‌ها داشته باشیم.
سام، کودک ۴ سال و ۱۰ ماهه، پس از گذراندن دوره‌های دشوار و پراسترس در مهدکودک و سایر کلاس‌های آموزشی، توسط والدین به مرکز شناخت و ارتباط ارجاع داده شد تا در محیطی امن و حمایتی آموزش ببیند.
در ارزیابی‌های اولیه، نشانه‌های مشکوکی دال بر اختلال اتیسم مشاهده شد. از جمله مشکلات در برقراری ارتباط، عدم برقراری تماس چشمی، رفتارهای کلیشه‌ای و علاقه شدید به اشیاء خاص مانند پنکه. همچنین در راه رفتن و دویدن ضعیف بود و توانایی‌های تعاملی محدودی نشان می‌داد. بر اساس این علائم، سام به مرکز تهران اتیسم معرفی شد و پس از بررسی‌های دقیق، تشخیص اتیسم خفیف دریافت کرد.
با آغاز خدمات حمایتی و درمانی، مشخص شد که سام به روش‌های معمول درمانی پاسخ نمی‌دهد و پیشرفت او حتی کاهش یافته است. پس از ارزیابی‌های تخصصی بیشتر، رفتارها و واکنش‌های سام با پروفایل اجتناب مرضی از خواسته‌ها (PDA) مطابقت داشت. او به هرگونه درخواست مستقیم مقاومت شدید نشان می‌داد و در صورت مواجهه با درخواست، واکنش‌هایی مانند اضطراب، کشمکش و… داشت. از آنجا که PDA یک پروفایل پیچیده و نادر است، تشخیص آن پیش از شروع روند درمان امکان‌پذیر نبود.
با تغییر رویکرد درمانی و استفاده از روش‌های غیرمستقیم و کاهش فشار، روند تعامل و همکاری او بهبود یافت. این مورد اهمیت شناسایی صحیح پروفایل‌های متفاوت اتیسم و به‌کارگیری رویکردهای فردمحور را نشان می‌دهد.
اجتناب مرضی از خواسته‌ها (PDA) نوعی الگوی رفتاری در برخی از کودکان دارای اتیسم است که معمولا با اضطراب شدید در مواجهه با درخواستها و نیاز شدید به خودمختاری همراه است. هدف این مقاله آشناکردن شما با PDA و چگونگی درک بهتر آن است.
اجتناب مرضی از خواسته‌ها (Pathological Demand Avoidance) که به اختصار PDA شناخته می‌شود. یک الگوی رفتاری است که در آن فرد تلاش می‌کند از درخواست‌های روزمره اجتناب کند. این اجتناب ممکن است به دلیل اضطراب و نیاز به احساس کنترل، در مقابل خواسته‌ها و دستورات دیگران باشد. این وضعیت تشخیصی برای اولین‌بار در دهه ۱۹۸۰ توسط پروفسور الیزابت نیوسون به‌عنوان یک اختلال فراگیر رشدی توصیف شد. اما هنوز به طور رسمی به‌عنوان یک تشخیص پذیرفته نشده است.
اجتناب مرضی از خواسته‌ها انتخاب فرد نیست و یک ویژگی مادام‌العمر است. این رفتار از نوزادی شروع می‌شود و در طول زندگی ادامه دارد. درحالی‌که PDA اغلب در افرادی که در طیف اتیسم هستند دیده می‌شود، اما همه افراد مبتلا به PDA لزوما دارای اتیسم نیستند. این ویژگی می‌تواند در افراد بدون تشخیص اتیسم نیز دیده شود.
رفتارهای اجتنابی این دسته از کودکان اغلب نیاز به مهارت‌های اجتماعی و زبانی دارد. ممکن است به نظر برسد کودکان با PDA در صحبت‌کردن ماهر هستند، اما درک آنها از گفته‌ها کمتر از چیزی است که به نظر می‌رسد. آنها ممکن است اجتماعی به نظر برسند، اما اغلب درک نمی‌کنند که در سلسله‌مراتب اجتماعی چه جایگاهی دارند (مثلا اینکه بزرگ‌ترها معمولا قدرت و اختیار بیشتری دارند).
نیاز شدید آنها به کنترل می‌تواند روابط آنها با همسالان را دچار مشکل کند.
یکی دیگر از ویژگی‌های کودکان با PDA این است که در بازی‌های تخیلی بسیار مهارت دارند. آنها ممکن است آن‌قدر در نقش‌های خیالی غرق شوند که کاملا با شخصیت‌های خیالی یکی شوند و بین واقعیت و خیال تفاوت قائل نشوند. تحقیقات نشان داده که این رفتار ممکن است یک روش مقابله‌ای باشد، زیرا به آنها کمک می‌کند از خواسته‌های بیرونی فرار کنند.
با این حال، این تمایل به خیالپردازی گاهی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا ممکن است ارتباط آنها با واقعیت را مختل کند یا باعث شود که از مواجهه با موقعیت‌های ضروری زندگی روزمره اجتناب کنند.
به دلیل این تفاوت‌ها، کودکان با PDA به روش‌های حمایتی و خدماتی متفاوتی از روش‌های معمول نیاز دارند.
واژه “مرضی” (Pathological) در Pathological Demand Avoidance به این معنی است که اجتناب از خواسته‌ها در PDA فراتر از حد طبیعی یا منطقی است.
این اجتناب:
اجتناب مرضی از خواسته‌ها (PDA) به این معنی است که فرد از انجام کارهای عادی و روزمره زندگی مثل شستن دست‌ها، غذاخوردن، نوشیدن و لباس پوشیدن، حتی گاهی کارهایی که فرد دوست دارد انجام دهد، مثل بازی‌کردن یا تفریح خودداری می‌کند.
“خواسته” در اختلال اجتناب از خواسته‌ها (PDA) به چه معنا است؟
در اینجا “خواسته” به هر چیزی اطلاق می‌شود که فرد احساس کند نیاز است انجام دهد. خواسته‌ها می‌توانند به اشکال زیر باشند:
۱- درخواستها یا سوال‌های مستقیم از دیگران:
۲- خواسته‌های غیرمستقیم:
۳- خواسته‌های درون خواسته‌ها:
۴- احساس‌های «باید انجام بدهم» در زندگی روزمره:
۵- خواسته‌های درونی خودمان:
۶- کارهایی که دوست داریم انجام دهیم:
اجتناب از خواسته به معنی تلاش برای دوری‌کردن از انجام هر چیزی است که به‌عنوان یک درخواست یا تکلیف درک می‌شود. این اجتناب می‌تواند در قالب موارد زیر باشد:
مهم‌ترین نکته این است که باید درک کنیم و بپذیریم که رفتارهای کودک با PDA ناشی از اضطراب و نیاز به احساس کنترل است. اضطراب می‌تواند به روش‌های مختلفی نشان داده شود، از جمله اجتناب، عصبانیت، فریادزدن، گریه‌کردن، خندیدن، سکوت، بی‌قراری، حوصله سررفتن، دست‌وپازدن، تکان‌دادن بدن، حرکات تیک مانند، تکرارکردن کارها، وسواس، کندن پوست، ناسزاگفتن، پنهان‌شدن، دویدن، عقب‌نشینی، پنهان‌کردن احساسات، پرتاب اشیاء و حمله به دیگران.
سیستم PANDA که توسط انجمن PDA توسعه‌یافته است، چارچوبی را برای حمایت از افراد مبتلا به اجتناب مرضی از خواسته‌ها (PDA) فراهم می‌کند. این سیستم بر کاهش اضطراب و ایجاد یک محیط مشارکتی تمرکز دارد.
P – انتخاب نبردها (Pick battles): روی مسائل واقعا مهم تمرکز کنید و از درخواست‌های غیرضروری چشم‌پوشی کنید. از فشارآوردن بیش از حد خودداری کنید.
A – مدیریت اضطراب (Anxiety management): درک کنید که اجتناب از درخواستها ناشی از اضطراب است. از روش‌های آرامش‌بخش استفاده کنید و محیطی ایمن و قابل‌پیش‌بینی ایجاد کنید.
N – مذاکره (Negotiation): از مذاکره برای ایجاد حس کنترل استفاده کنید. انتخاب‌هایی ارائه دهید و آنها را در تصمیم‌گیری شریک کنید.
D – پنهان‌کردن درخواستها (Disguise demands): درخواستها را به‌صورت غیرمستقیم یا بازیگوشانه مطرح کنید تا حس فشار کاهش یابد.
A – انطباق و تنظیم (Adapt and adjust): در روش خود انعطاف‌پذیر باشید. انتظارات خود را تطبیق دهید و آماده تغییر رویکرد باشید.
درک PDA (اجتناب مرضی از خواسته‌ها) به عنوان بخشی از طیف اتیسم، اما با ویژگی‌هایی متفاوت، اهمیت بسیاری دارد. این تفاوت‌ها، مانند اجتناب گسترده از خواسته‌ها به دلیل اضطراب و نیاز به کنترل، به این معناست که رویکردهای معمول مورد استفاده برای افراد اتیستیک، مانند ایجاد ساختارهای ثابت یا استفاده از پیامدها و پاداش‌ها، ممکن است برای PDA کارآمد نباشد و حتی گاهی تأثیر منفی داشته باشد.
به همین دلیل، لازم است رویکردهای متفاوت و متناسب با نیازهای خاص افراد با الگوی رفتاری PDA به کار گرفته شود؛ رویکردهایی که بر کاهش اضطراب، افزایش حس کنترل، و ایجاد ارتباطی مبتنی بر اعتماد و انعطاف‌پذیری تمرکز دارند. پذیرش این تفاوت‌ها و انتخاب روش‌های حمایتی مناسب می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی این افراد و خانواده‌های آنها کمک شایانی کند.
نویسندگان مقاله: فاطمه فرشچی و نگار مضیفیان
بازبینی و ویرایش: دکتر محمد کیانی
در این قسمت از برنامه ۳۷ درجه بخش علمی شبکه BBC درباره استفاده از وسایل دیجیتال در کودکان و تاثیر آن در بروز علائم شبه اتیسم صحبت شده است.
میهمانان این برنامه: پروفسور حمیدرضا پوراعتماد، پروفسور امیلی جونز، دکتر مایکل نیگل و لوری فروم
متخصصین میهمان این برنامه موضوع دایه گری دیجیتال را از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار می‌دهند.
شما را به تماشای این برنامه دعوت می‌کنیم.
در مطلب پیشین در مورد چالش‌های شانه زدن و کوتاه کردن موی کودکان دارای اتیسم صحبت کردیم و دلایل اینکه چرا تجربه کوتاه کردن مو برای بسیاری از این کودکان تجربه بسیار ناراحت کننده‌ای ایست توضیح دادیم. پیشنهاد می‌کنیم ابتدا آن مطلب را مطالعه کنید.
در این مطلب راهکارهای مفید و مرحله به مرحله‌ای را برای شانه زدن و کوتاه کردن موی کودکان دارای اتیسم ارائه خواهیم داد.
این چک لیست به شما کمک خواهد کرد که بدانید از کدام بخش آموزش‌ها را شروع کنید. منظور از کمک در این بخش این است که دست او را می‌گیرید تا با کمک شما این کار را انجام دهد یا به او مرحله به مرحله می‌گویید که چه کاری انجام دهد یا اینکه ۸۰ درصد فعالیت را شما برای او انجام می دهید و بخش باقیمانده را خودش با راهنمایی شما تکمیل می‌کند.
توجه داشته باشید که کوتاه، واضح و ساده با فرزندتان حرف بزنید و از او بخواهید کار مربوطه را انجام دهد به طور مثال: “جلوی سرت را شانه بزن!” اگر فرزندتان می‌توانداین کار راه انجام دهد به او کمک نکنید.
یکی از مباحث مربوط به مرتب کردن مو رفتن به آرایشگاه است. این فرایند برای کودک ممکن است بخاطر مباحثی که در مطلب نخست بحث بیان شد دچار آشفتگی شود.
به همین منظور برای موفقیت در این بخش و حضور در سالن‌های آرایش گام‌های زیر پیشنهاد می‌شود.
ما در مرکز تهران اتیسم انواع روش‌ها و مهارت‌های خودیاری را به کودکان دارای اتیسم می‌آموزیم. اگر بعد از استفاده از راهکارهای بیان شده همچنان شانه زدن یا کوتاه کردن مو برای کودک شما دارای چالش است می‌توانید از خدمات تخصصی مرکز تهران اتیسم بهره بگیرید.
جمع آوری مطلب: حدیثه طوقی
منابع:
انجمن علوم و فناوری‌های شناختی با همکاری قطب عصب‌روانشناسی‌شناختی و مرکز تهران اتیسم برگزار می‌کند:
هفدهمین دوره پایه تربیت مربی / درمانگر اتیسم با روش تحلیل رفتار کاربردی ABA
روزهای جمعه ۲۳ و ۳۰ آذرماه ۱۴۰۳ ساعات ۸ تا ۱۶
مدرسین: پروفسور حمیدرضا پوراعتماد و همکاران
این دوره بصورت آنلاین برگزار خواهد شد.
شماره ثبت نام: ۰۹۳۳۵۳۷۴۳۳۵ (در تلگرام پیام دهید)
اطلاعات بیشتر و جزئیات ثبت نام در پوستر آمده است.
بیشتر بخوانید:
در این ویدئو، داستان رشد، تشخیص اتیسم و پیشرفت یکی از کودکان عزیز هموطن ساکن آمریکا به تصویر کشیده شده است. این ویدئو با نشان دادن اولین نشانه‌های اوتیسم در این کودک آغاز می‌شود. همانطور که در ابتدای ویدئو به نمایش در می‌آید در ابتدا برخی از جنبه‌های رشدی کودک طبیعی است (همچون توجه به اشاره) ولی در ادامه‌ی رشد، کودک این توانایی‌ها را از دست می‌دهد (موضوعی که در برخی از کودکان اتیسم مشاهده می‌شود)
روند دریافت خدمات حمایتی و درمانی از مرکز تهران اتیسم، به همراه تلاش‌های بی‌وقفه والدین کودک، نقطه عطفی در مسیر پیشرفت این کودک بوده است.
این مستند کوتاه، نمونه‌ای از تاثیر خدمات حرفه‌ای و همراهی خانواده در ایجاد تغییرات مثبت در زندگی کودکان مبتلا به اتیسم است. تماشای این ویدئو می‌تواند الهام‌بخش خانواده‌های دیگری باشد که در مسیر مشابهی قرار دارند.
از خانواده این کودک عزیز برای اهدای اجازه انتشار این ویدئو به تهران اتیسم، صمیمانه قدردانی می‌کنیم. زیرا با این کار ارزشمند، فرصتی برای آگاهی‌بخشی و الهام‌بخشی به دیگر خانواده‌ها فراهم می‌کنند.
بسیاری از والدین بیان می‌کنند که بردن کودکشان به آرایشگاه برای کوتاه کردن مو، کاری دشوار است. این دشواری برای والدین کودکان مبتلا به اتیسم چندین برابر است. همچنین رفتن به آرایشگاه برای کودکان مبتلا به اتیسم، تجربه‌ای ناراحت کننده است. در این جا قصد داریم به طور مختصر توضیح دهیم که چرا رفتن به آرایشگاه و کوتاه کردن موها می‌تواند برای کودکان مبتلا به طیف اتیسم بسیار اضطراب آور باشد.
دانستن این دلایل به شما کمک می‌کند تا بتوانید شرایطی را در آرایشگاه یا خانه فراهم آورید که فرایند کوتاه کردن موها با کمترین ناراحتی و مشکل توسط کودک شما تجربه شود. با تهران اتیسم همراه باشید.
افراد مبتلا به اتیسم معمولا مشکلات حسی مختلفی دارند و این مشکلات حسی می‌تواند باعث شود که انجام فعالیت‌های معمولی مانند آرایشگاه رفتن برای آنها اضطراب آور و آزار دهنده باشد. بنابراین لازم است که از این مشکلات و عوامل تشدید کننده محیط آرایشگاه یا فرایند اصلاح کردن موها آگاهی کامل داشته باشیم.
بسیاری از افراد مبتلا به اتیسم به زبان ساده در حس لمسی خود دچار مشکل هستند. لمس کردن ممکن است برای آنها درد آور باشد. به همین جهت کوتاه کردن موها از آنجایی که نیازمند لمس کردن کودک توسط آرایشگر در فرایند اصلاح کردن است ممکن است آزار دهنده باشد:
برخی از بخش‌های فرایند کوتاه کردن مو است که ممکن است برای کودک یا بزرگسال اتیسم ناراحت کننده یا آزار دهنده باشد.
برخی کودکان دارای اتیسم نسبت به صداها حساسیت بیش از حد دارند یعنی محیط پر سر و صدا می‌تواند باعث بروز یا تشدید استرس و اضطراب در آنها شود. آرایشگاه‌ها به دلیل استفاده از سشوارها، ماشین‌های اصلاح، قیچی‌ها و حضور سایر مشتریان معمولا محیط پر سر و صدایی هستند.
بیشتر آرایشگاه‌ها از لامپ‌های قوی و پر نور استفاده می‌کنند که انعکاس این نورها در آینه‌های متعدد به کار رفته در آرایشگاه می‌تواند باعث آشفتگی کودک مبتلا به اتیسم گردد.
بوها:
بوهای تند برخی از وسایل آرایشی– بهداشتی می‌تواند برای برخی از کودکان مبتلا به اتیسم بسیار ناخوشایند باشد به ویژه کودکانی که نسبت به بوها حساسیت بیش از حد دارند.
در مطلب بعدی راهکارهای مفیدی را برای شانه زدن و کوتاه کردن موهای کودک دارای اتیسم بصورت چک لیست و مرحله به مرحله ارائه خواهیم کرد.
منابع:
جمع آوری مطالب: حدیثه طوقی
بازبینی و ویرایش: دکتر محمد کیانی
در این ویدئو از زبان مادر این دو کودک عزیز، روایتی از مشاهده نشانه‌ها و علائم اولیه اتیسم تا فرآیند مداوم آموزش، درمان و پیشرفتهای آنها را خواهید شنید.
از خانواده گرامی دوقلوهای عزیز که با اجازه انتشار این ویدئو به مرکز تهران اتیسم، امکان به اشتراک‌گذاری این تجربه ارزشمند را فراهم کردند، صمیمانه سپاسگزاریم.
این ویدئو روایتی کوتاه از مراحل ابتدایی و مشاهده نشانه‌های اولیه اتیسم تا تشخیص و آغاز فرآیند آموزش و درمان در مرکز تهران اتیسم را به تصویر می‌کشد. در انتهای ویدئو پیشرفتهای قابل توجه این کودک عزیز را مشاهده می‌کنید.
از خانواده محترم کودک که با اهدای اجازه انتشار این ویدئو به مرکز تهران اتیسم، ما را در ارائه این تجربه ارزشمند با خانواده‌ها، دانشجویان و متخصصان یاری کردند، صمیمانه سپاسگزاریم.