روش ABA یا با نام کامل Applied Behavior Analysis به معنای تحلیل رفتار کاربردی علمی است که اصول یادگیری و انگیزش را که حاصل چند دهه پژوهش علمی است برای یادگیری مهارت‌ها و حل مشکلات رفتاری و اجتماعی بکار می‌بندد.
به عبارت دیگر ABA روشی برای آموزش و توانبخشی است که در آن تمام نیازهای رشدی کودک شامل گفتار، مهارت‌های حسی حرکتی، مهارت‌های شناختی و اجتماعی و مهارت‌های خودیاری تامین می‌گردد.
درمان به روش ABA به دو طبقه تقسیم می‌شود
- درمان جامع: درمان جامع برای رسیدگی به تمام حوزه‌های نقص مهارت و رفتارهای چالشی افراد دارای اتیسم طراحی شده است. زبان، مهارت اجتماعی، مهارت بازی، مهارت زندگی مستقل، مهارت حرکتی، مهارت تحصیلی و… در این روش پوشش داده خواهد شد. افرادی که از درمان جامع استفاده می‌کنند بصورت پیش فرض نیازی به استفاده از سایر خدمات آموزشی و توانبخشی ندارند.
- درمان متمرکز: این روش وسعت بسیار کمتری از درمان جامع دارد و هدف یک یا چند رفتار چالشی خاص یا نقص‌های مهارتی متمرکز است.
کسب مهارت در ABA به چه معنا است!؟
اکتساب مهارت بخشی از درمان به روش تحلیل رفتار کاربردی است که به آموزش و حفظ مهارت‌های جدید به یادگیرنده تمرکز دارد تا به او کمک کند عملکردی مستقل تر و سازنده تر داشته باشد. برنامه اکتساب مهارت برنامه‌ای مکتوب است که مشخص می‌کند چگونه یک مهارت خاص به یادگیرنده آموزش داده شود.
در درمان به روش ABA چگونه مهارت‌ها به افراد دارای اتیسم آموزش داده می‌شود!؟
یکی از مشهورترین روش‌ها برای آموزش مهارت‌ها به یادگیرندگان دارای اتیسم آموزش کوشش مجزا یا DTT است.
مراحل آموزش کوشش مجزا عبارتند از
- توجه یادگیرنده را جلب کنید.
- دستورالعمل را ارائه کنید، دستورالعمل را بصورت روشن و با گشاده رویی و نه بصورت مکانیکی بیان کنید، نیازی به استفاده از تن صدای مصنوعی نیست.
- در صورتی که قرار است همراه با کوشش، رهنمودی ارائه کنید. آن را با دستورالعمل همراه نمایید.
- حداکثر ۳ ثانیه صبر کنید تا یادگیرنده پاسخ دهد.
- اگر یادگیرنده به درستی پاسخ داد بی درنگ و مشتاقانه او را تشویق کنید (ارائه ی مشوق قوی)
- اگر پاسخ یادگیرنده درست نبود یا پاسخ نداد یک روش اصلاحی بکار برید (روش اصلاحی را ارزیاب مشخص می‌کند)
- داده ها را به سرعت ثبت کنید.
- دوباره توجه یادگیرنده را جلب کنید و دستورالعمل جدید ارائه دهید.
- فاصله بین دو کوشش بسیار کوتاه و حداکثر ۳ ثانیه باشد.
آموزش کوشش مجزا ساختاریافته تر بوده و نحوه‌ی اجرای آن بسیار سریع می‌باشد. این روش به طور خلاصه می‌تواند
- با تمرکز بر کمبودهای رفتاری موجب یادگیری مهارت می‌شود.
- رفتارهای چالشی را کاهش می‌دهد
- رفتارهای مناسب را جایگزین رفتارهای چالشی می‌کند.
- به کنترل رفتارهای اضافه کمک می‌کند.
- به بهبود عملکرد در محیط های مختلف کمک می‌کند.
– آرزو بصیری
کتابی که به عنوان منبع این مقاله استفاده شده است کتاب راهنمای آموزش مداخلات رفتاری به کودکان دارای اتیسم (روش ABA) اثر جاناتان کاربکس مدیر برنامه تجزیه و تحلیل رفتار کاربردی در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و همچنین مدیر تحقیقات در FirstSteps برای کودکان است. این کتاب در ایران با ترجمه پروفسور حمیدرضا پوراعتماد بصورت نسخه چاپی و همچنین دیجیتال قابل دسترسی است.