بررسی تأثیر توان بخشی شناختی بر ترمیم توانایی شناخت اجتماعی کودکان اتیسم با عملکرد بالا
اسماعیل شیری۱، وحید نجاتی۲، حمیدرضا پوراعتماد۳ ، نرگس چیمه۴
۱. کارشناس ارشد روانشناسی بالینی کودک و نوجوان، دانشگاه شهید بهشتی، مرکز توان بخشی رسش اصفهان
۲. استادیار، گروه توان بخشی شناختی، پژوهشکده علوم شناختی و مغز، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
۳. دانشیار، گروه روانشناسی بالینی، دانشکده روا نشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
۴. استادیار، گروه روانشناسی، پژوهشکده خانواده، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
چکیده
مقدمه: نقصان تئوری ذهن یکی از زیربناهای اختلال در مهارت های اجتماعی در کودکان اتیسم است. هدف این مطالعه بررسی تأثیر
توان بخشی شناختی بر بهبود توانایی شناخت اجتماعی کودکان اتیسم با عملکرد بالا است.
مواد و روشها: این مطالعه از نوع طرح های تک آزمودنی است که ۴ کودک مبتلا به اتیسم با عملکرد بالا به عنوان نمونه با استفاده
از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. هر ۴ کودک، ۱۴ جلسه انفرادی توان بخشی شناختی را دریافت کردند . ارزیابی ها در ۶
مرحله، دو هفته پیش از شروع درمان، دو هفته بعد یعنی قبل از شروع درمان، بعد از پنچ جلسه درمان، بعد از ده جلسه درمان، یک روز
بعد از پایان درمان و در نهایت مرحله پیگیری (چهار هفته بعد از پایان درمان)، انجام شد. ابزار مورد استفاده در پژوهش حاضر، تکلیف
باور- کاذب سالی- آن، ذهن خوانی از طریق تصاویر چشم و آزمون ذهن خوانی تماشاچی بود . جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش
تحلیل بصری و اندازه اثر استفاده شد.
یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد عملکرد آزمودنی های مطالعه در آزمون باور کاذب سالی- آن و ذهن خوانی تماشاچی بهبود یافته است .
هم چنین تغییری در توانایی ذهن خوانی از طریق تصاویر چشم مشاهده نشد. هم چنین اندازه اثر نشان داد این برنامه آموزشی بر باور کاذب
و ذهن خوانی مؤثر بوده است.
نتیجه گیری: یکی از رویکردهای توان بخشی شناختی که در این مطالعه مورد استفاده قرار گرفت و اثربخشی آن نشان داده شد، ترمیم نقایص
است. پیشنهاد می شود درمانگران به جای آموزش راهبردهای درمانی که سعی در اصلاح رفتار بیمار اتیسم در جهت کاهش نیاز به شناخت
اجتماعی دارد، از رویکرد ترمیم استفاده نمایند. بر اساس یافته های این مطالعه با مداخله کوتاه مدت و فشرده امکان ترمیم توانایی تئوری ذهن در
کودکان مبتلا به اتیسم وجود دارد.
کلمات کلیدی: اتیسم، تئوری ذهن، شناخت اجتماعی، توان بخشی شناختی
منتشر شده در نشریه تحقیقات علوم رفتاری، دوره ۱۱، شماره ۵، ۱۳۹۲
