اختلال نافرمانی مقابله‌ای چیست؟
اختلال نافرمانی مقابله‌ای نوعی اختلال رفتاری است که اغلب در کودکان مشاهده می‌شود. کودکانی که دچار اختلال نافرمانی مقابله‌ای هستند مجموعه ای از رفتارهای همراه با خشونت، نافرمانی، لجبازی و خشم در مقابل کسانی که در موضع قدرت قرار دارند را نشان می‌دهند.
این کودکان به شدت نسبت به واکنش دیگران حساس بوده و در مقابل دستورها و درخواست‌های دیگران مقاومت می‌کنند و به بحث و نافرمانی می‌پردازند. کودکان نافرمان در اجتماعاتی مانند جمع دوستان، هم کلاسی‌ها و حتی در سنین بالاتر در جامعه شغلی نیز با مشکلات گسترده‌ای مواجه می‌شوند.
زمانی از این رفتارها با عنوان اختلال یاد می‌شود که به مدت حداقل ۶ ماه به صورت پایدار ادامه داشته باشد. گاها کودک در جمع‌های مختلف رفتار کاملا طبیعی و مناسبی نشان می دهد اما در مقابل والدین خود رفتار نافرمانی را بروز می دهد.
این اختلال در ارتباطات اجتماعی تداخل می‌کند و ممکن است اعتماد بنفس فرد پایین بیاید، هم چنین ممکن است تحمل کم برای ناکامی، خلق افسرده و حملات عصبانیت نیز وجود داشته باشد. این اختلال ممکن است به طور موقت در واکنش به استرس ظاهر شود، که این حالت نوعی اختلال انطباق نیز محسوب می‌شود.
هم چنین در آینده احتمال خطر مصرف مواد مخدر افزایش می‌یابد. مهارتهای تربیتی خانواده در فرجام این اختلال بسیار مهم است. در خانواده هایی که والدین دچار اختلال شخصیت ضد اجتماعی می‌باشند و یا مصرف مواد وجود دارد خطر ابتلا افزایش می‌یابد.
علت رفتار نافرمانی مقابله‌ای در کودکان چیست؟
تئوری پیشرفت: در این تئوری علت بروز رفتار نافرمانی، در یادگیری استقلال از والدین در دوران کودکی دانسته شده است.
تئوری یادگیری: در این نظریه عنوان شده است که نشانه‌های منفی رفتار نافرمانی طی فرایند آموزش یادگرفته می‌شود و رفتار آنها به دلیل تقویت منفی شدت پیدا می‌کند. تقویت منفی باعث می‌شود کودک هر آنچه را که می‌خواهد با بروز رفتارهای نافرمانی به دست بیاورد.
از دلایل احتمالی دیگری که می‌توان به عنوان دلایل شکل گیری این اختلال در کودکان نام برد موارد زیر است.
- استعداد ذاتی برای ابراز وجود قاطعانه در این افراد
- برخورد افراطی و لجبازی والدین جهت ثابت کردن حرف خودشان
- ضربات و آسیب های محیطی
- بیماری یا ناتوانی های مزمن از قبیل عقب ماندگی ذهنی، موجب بروز رفتارهای مقابله جویانه برای دفاع در مقابل درماندگی می شود و فقدان عزت نفس
نکته: دوره‌های لجبازی در ۱۸ تا ۲۴ ماهگی و اوایل دوره نوجوانی اختلال محسوب نمی‌شود و بخشی از فرایند رشد طبیعی است.
نشانه هار رفتار نافرمانی مقابله‌ای در کودکان چیست؟
رفتارهای نافرمانی در کودکان ۲ تا ۳ ساله و یا در دوران نوجوانی شایع و طبیعی است. موقعیت‌هایی مانند خستگی، گرسنگی و یا سایر فشارهای روانی می تواند باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه و نافرمانی شود. اما این رفتارها در کودکان دارای نافرمانی بیشتر از سایرین دیده می شود. این کودکان با نظم و قوانین مدرسه نیز مخالفت می‌کنند و باعث متلاشی شدن روابط دوستانه می‌شوند.
پیامدهای کارکردی اختلال لجبازی و نافرمانی
در صورتی که اختلال لجبازی و نافرمانی در طول رشد ادامه یابد، افراد مبتلا به این اختلال تعارض‌های مکرری را با والدین، معلمان، سرپرستان، همسالان و همسر خود تجربه می کنند. این گونه مشکلات اغلب به اختلالات قابل ملاحظه در سازگاری هیجانی، اجتماعی، تحصیلی و شغلی فرد منجر می‌شوند.
چگونه اختلال نافرمانی مقابله‌ای در کودک درمان می شود؟
درمان به موقع از عواقبی که در آینده می‌تواند بر کودک تاثیر گذار باشد جلوگیری می‌کند. روش‌های درمانی به علائم و نشانه های اختلال در کودک، سن کودک و وضعیت سلامتی کودک و شدت این اختلال در کودک بستگی دارد.
درمان رفتاری-شناختی
در این روش کودک یاد میگیرد که مسائل و مشکلات را به روش‌های مناسب و ساده تر حل کند و همچنین یاد میگیرد که چگونه خشم و عصبانیت خود را کنترل کند.
خانواده درمانی
این درمان به ایجاد تغییرات گسترده در خانواده کمک می‌کند و مهارت های برقراری ارتباط در خانواده را بهبود می بخشد. داشتن یک کودک با اختلال نافرمانی مقابله‌ای برای والدین بسیار چالش برانگیز است و حتی بر روابط بین والدین نیز تاثیر منفی دارد. از این رو خانواده ها نیز نیاز به یادگیری مهارت هایی در این زمینه دارند.
گروه درمانی
در این روش کودک مهارت های برقراری ارتباط را یاد میگیرد.
دارودرمانی
این روش برای درمان اختلال نافرمانی مقابله ای اغلب استفاده نمی‌شود. اما در کودکانی که اختلالات همراه مانند بیش فعالی نیز داشته باشند مورد استفاده قرار میگیرد.
– نسیم ورانلو
مربی کار با کودک اتیسم