نویسنده: دکتر محمد کیانی
قانون شش ثانیه (Six Seconds Rule) در ارتباط با افراد دارای اختلال طیف اتیسم (ASD)، یک اصل کاربردی و مفید در زمینه‌ی تعامل، ارتباط و تنظیم هیجان است. این قانون به‌طور خاص در آموزش والدین، معلمان و درمانگران برای بهبود ارتباط موثر با افراد دارای اوتیسم استفاده می‌شود. با تهران اتیسم همراه باشید تا آن را یاد بگیریم.
«قانون شش ثانیه» چیست؟
قانون شش ثانیه یعنی وقتی از یک کودک یا بزرگسال دارای اتیسم درخواستی می‌کنیم، سوالی می‌پرسیم یا انتظاری داریم (مثلا پاسخی، واکنشی، یا عملی)، باید حداقل شش ثانیه به او فرصت بدهیم تا اطلاعات را پردازش کند و واکنش نشان دهد. بدون اینکه درخواست را تکرار کنیم، صدایمان را بلند کنیم یا فشار وارد کنیم.
به بیان ساده‌تر:
بعد از گفتن یا پرسیدن چیزی از فرد دارای اتیسم، شش ثانیه صبر کنید.
چرا شش ثانیه؟
این عدد از پژوهش‌های مربوط به پردازش شناختی و زبانی در اتیسم گرفته شده است. بسیاری از افراد دارای اوتیسم سرعت پردازش اطلاعاتی پایین‌تری دارند یعنی مغز آنها برای درک زبان گفتاری، تفسیر موقعیت اجتماعی و تصمیم‌گیری برای پاسخ، به زمان بیشتری نیاز دارد.
در افراد نوروتیپیک (غیراوتیستیک)، پاسخ دادن به یک سوال ساده ممکن است کمتر از یک ثانیه طول بکشد. اما در افراد دارای اتیسم، ممکن است چند ثانیه تا حتی ده ثانیه طول بکشد تا پیام را دریافت، تفسیر و تصمیم‌گیری کنند. بنابراین شش ثانیه به‌عنوان میانگینی موثر و قابل استفاده در تعاملات روزمره پیشنهاد شده است.
مثال‌های عملی از کاربرد قانون شش ثانیه
مثال ۱ – در خانه:
مادر: «علی، می‌خوای بیای شام بخوری؟»
– سپس مادر ۶ ثانیه سکوت می‌کند تا پاسخی از علی بشنود.
– در این مدت، علی فرصت دارد جمله را پردازش کند، به وضعیت فعلی‌اش فکر کند و پاسخ دهد.
اگر مادر فورا بگوید:
«علی! شنیدی چی گفتم؟ شام سرد میشه!»
علی ممکن است بیش‌تحریک شود یا گیج شود، چون هنوز در حال پردازش پرسش اول بوده است.
مثال ۲ – در مدرسه:
معلم: «آراد، لطفا مدادت رو بردار و بنویس.»
– سپس معلم ۶ ثانیه صبر می‌کند.
– آراد در این مدت، دستور را تجزیه می‌کند (مداد – برداشتن – نوشتن) و آماده‌ی عمل می‌شود.
اگر معلم فورا تکرار کند یا با تنش بگوید «زودتر بجنب!»:
آراد ممکن است استرس بگیرد یا رفتار اجتنابی نشان دهد.
فواید اجرای قانون شش ثانیه
- بهبود درک گفتار: زمان کافی برای پردازش زبانی فراهم می‌شود.
- افزایش احتمال پاسخ‌دهی: چون فرد احساس فشار و اضطراب نمی‌کند.
- کاهش رفتارهای چالش‌برانگیز: بسیاری از مشکلات رفتاری در واقع پاسخ به فشارهای ارتباطی از سوی والدین یا دیگران هستند.
- ایجاد احساس احترام و اعتماد: فرد حس می‌کند که شنیده و درک شده است.
- بهبود کیفیت تعاملات اجتماعی: ارتباط‌ها آرام‌تر، قابل پیش‌بینی‌تر و موثرتر می‌شوند.
نکات مهم برای اجرای موثر قانون شش ثانیه
- در سکوت بمانید
در زمان صبر کردن، با زبان بدن یا چهره پیامی ندهید که باعث گیج شدن شود. فقط صبور و آرام نگاه کنید. - زمان را تخمین بزنید
شش ثانیه ممکن است در عمل طولانی‌تر از چیزی باشد که فکر می‌کنید. می‌توانید در ذهن خود تا ۶ بشمارید. - تکرار نکنید مگر مطمئن شوید فرد نشنیده است.
اگر کودک اصلا توجه نکرده، می‌توانید توجهش را جلب کنید (مثلا تماس چشمی یا اشاره‌ی ملایم)، ولی درخواست را دوباره نگویید. - در محیط‌های پر سر و صدا، صبر بیشتری لازم است.
چون مغز او باید همزمان چند محرک را فیلتر کند بنابراین بیش از ۶ ثانیه منتظر باشید. - در صورت نیاز به پردازش بیشتر، از نشانه‌های تصویری کمک بگیرید.
مثل کارت، تصویر، یا اشاره به شیء.
سخن پایانی
در پایان، باید یادآور شد که قانون شش ثانیه تنها یک تکنیک ساده نیست، بلکه نمادی از درک، احترام و صبر در ارتباط با افراد دارای اتیسم است. گاهی آنچه این افراد بیش از هر چیز نیاز دارند، نه واژه‌های بیشتر، بلکه «زمان» برای پردازش، تصمیم‌گیری و پاسخ‌دادن است. وقتی ما یاد می‌گیریم چند ثانیه بیشتر صبر کنیم، در واقع به آنها فرصت می‌دهیم تا خودشان را بیان کنند، احساس امنیت کنند و در ارتباط انسانی رشد کنند.