بررسی تفاوت‌های جنسیتی در اتیسم: معیارهای عصب-روانشناختی و خودگزارشی عملکرد شناختی اجرایی و غیر اجرایی

مطلب زیر خلاصه‌ای است از مقاله‌ پژوهشی که در سال ۲۰۲۱ برای بررسی تفاوت‌های جنسیتی در معیارهای عصب روانشناختی و عملکردهای شناختی در افراد دارای اتیسم انجام شده است.

تحقیقاتی که در مورد مقایسه زنان و مردان مبتلا به اتیسم انجام شده است، نشان می‌دهد که تفاوت‌های جنسی در برخی ویژگی‌ها مانند تنظیم رفتار وجود دارد. یکی از زمینه‌هایی که با جزئیات مطالعه نشده است این است که آیا زنان و مردان مبتلا به اتیسم در آزمون‌های توانایی شناختی عملکرد متفاوتی دارند یا خیر!؟ در نتایج تحقیقات قبلی تفاوت جنسیتی قابل ارزیابی نبود زیرا افراد حاضر در پژوهش مختلط بودند.

یک توضیح ممکن است این باشد که برخی از تحقیقات در مورد مقایسه زنان و مردان مبتلا به اوتیسم، یک گروه کنترل عصبی را برای مقایسه شامل نمی‌شوند. در نتیجه، مشخص نیست که آیا تفاوت‌های جنسی در توانایی شناختی مشاهده شده در افراد مبتلا به اوتیسم مشابه تفاوت بین مردان و زنان عادی است یا خیر. برای درک بهتر اینکه آیا تفاوت‌های منحصر به فردی بین مردان و زنان مبتلا به اتیسم وجود دارد یا خیر، باید آنها را با مردان و زنان دارای رشد عادی مقایسه کرد. در تحقیق خود، یک گروه دارای رشد عادی را وارد کردیم و مردان و زنان دارای اتیسم و بدون اتیسم را مقایسه کردیم. ما دریافتیم که تفاوت‌های جنسی در اتیسم مشابه آنچه در مردان و زنان بدون اتیسم وجود دارد، است. مطالعه ما نشان داد که در مقایسه با مردان، زنان (تفاوتی ندارد دارای اتیسم باشند یا خیر) در ارزیابی سرعت پردازش، انعطاف‌پذیری شناختی، یادگیری کلامی و حافظه و روانی معنایی بهتر عمل می‌کنند. نتایج ما نشان می‌دهد که اگرچه زنان عملکرد شناختی متفاوتی را نسبت به مردان نشان می‌دهند، اما این تفاوت‌های جنسی مختص گروهی با تشخیص اتیسم نیست.

مزیت زن‌ها در وظایف کلامی خاص و انعطاف پذیری شناختی مشاهده شده در این مطالعه ممکن است تا حدی با تفاوت‌های جنسی در مدارهای عصبی توضیح داده شود. یک مطالعه تصویربرداری عصبی عملکردی (هیل و همکاران، ۲۰۱۴) از وظایف حافظه کاری، مناطق مختلف فعال‌سازی را توسط مردان و زنان شناسایی کرد. مردان نواحی جداری/بصری-فضایی بیشتری از مغز را به کار گرفتند، در حالی که زنان نواحی پیش فرونتال/هیپوکامپ مرتبط با وظایف واج شناختی را به کار گرفتند که نشان می دهد زنان ممکن است در تست های حافظه کوتاه مدت کلامی بهتر عمل کنند. در مقایسه، Ingalhalikar و همکاران (۲۰۱۴) تفاوت‌های جنسی را در اتصالات قشر مغز و مخچه گزارش کردند که آنها به ادراک افزایش یافته در مردان و فرآیندهای تحلیلی/شهودی برتر در زنان مربوط می‌شوند، که دومی به طور بالقوه تفاوت‌های جنسی مشاهده‌شده ما را در انعطاف‌پذیری شناختی به حساب می‌آورد. یک مطالعه تصویربرداری عصبی اخیر یک تعامل جنسی قابل توجه از طریق تشخیص را برای مسیرهای فرونتال شناسایی کرد (Zeestraten و همکاران، ۲۰۱۷)، که همچنین ممکن است تا حدی یافته‌های ما را برای حوزه‌های کارکردهای اجرایی توضیح دهد.

بررسی تفاوت‌ها در گروه دارای اتیسم گزارش‌های مشابهی از اختلال عملکرد اجرایی را نشان داد که به طور قابل‌توجهی بالاتر از گروه مقایسه فاقد اتیسم بود، اما بر اساس جنسیت تفاوتی نداشت. این نتایج نشان می دهد که مردان و زنان دارای اتیسم مشکلات مشابهی را در عملکرد اجرایی در موقعیت‌های دنیای واقعی نسبت به همتایان فاقد اتیسم دارند.

این مطالعه تفاوت‌های جنسیتی را در کارکردهای اجرایی شناختی و غیر کارکردهای اجرایی در بزرگسالان دارای اتیسم نشان می‌دهد که توسط مزیت کلی زن‌ها در معیارهای خاص سرعت روانی حرکتی، انعطاف‌پذیری شناختی، یادگیری کلامی و حافظه و روانی معنایی مشهود است. با این حال، این تفاوت‌ها منحصر به شرکت‌کنندگان دارای اتیسم نبود و از الگوی تفاوت جنسی مشابهی برای افراد فاقد اتیسم پیروی می‌کرد. برخلاف سایر تحقیقاتی که از پروفایل مغز مردانه مجزا حمایت می‌کنند (بارون کوهن و همکاران، ۲۰۰۵)، یافته‌های این پژوهش دیدگاه تمایز جنسی غیر معمول عملکرد شناختی در اتیسم را بر اساس معیارهای خاص بررسی‌شده در مطالعه را تأیید نمی‌کند. اگرچه در این مطالعه از مجموعه گسترده‌ای از تست‌های عصبی-شناختی استفاده کردیم و تمام مقیاس‌های بالینی معیارهای خودگزارشی رفتاری را بررسی کردیم، محدودیت‌هایی که در بالا مورد بحث قرار گرفت ممکن است بر نتایج این مطالعه تأثیر گذاشته باشد.

 

منبع: +

در تهران اتیسم می‌توانید بصورت هفتگی مطالب علمی و آموزشی در حوزه اختلال اتیسم را مطالعه کنید.

 


آموزش ساده مهارت برگشت به اسم و اشاره کردن در اتیسم

 مهارت برگشت به اسم و اشاره کردن از مهارت‌های مهم در کودکان است که باید بیاموزند. در کودکان اتیسم برای آموزش این مهارت‌ها می‌توان از پروسه شکل دهی استفاده کرد.

در پروسه شکل دهی، عملی که کودک در آن مهارت ندارد به اجزای ریز تقسیم و سپس آموزش داده می‌شود. در ادامه پروسه شکل دهی دو مهارت برگشت به اسم و اشاره کردن را خواهید آموخت.

 

آموزش برگشت به اسم

آموزش مهارت از جزئی که برای کودک آسان تر است و می‌تواند بدون رهنمود آن را انجام دهد شروع می‌گردد. به عنوان مثال برای آموزش مهارت برگشت به اسم، نام کودک را صدا کنید و سپس رهنمود دهید.

رهنمود در اینجا ابتدا به صورت فیزیکی و سپس بصورت شنیداری می‌باشد. با نامیدن اسم کودک چهره‌ی کودک را به سمت خود برگردانید و به محض برگرداندن صورت مشوق دهید. با شروع یادگیری رهنمود را کاهش دهید تا زمانی که مهارت کاملا تثبیت شود و بدون گرفتن هیچگونه مشوقی به محض نامیدن، کودک به اسم خود بازگردد.

 

آموزش اشاره کردن

برای آموزش اشاره کردن، ابتدا فرم دست کودک را به شکل اشاره درآورید و مشوق دهید. سپس دست و صورت و نگاه را به سمت چیزی که برای کودک جذابیت دارد هدایت کنید و به محض انجام عمل مشوق را ارائه کنید. به مرور رهنمود را کاهش دهید این عمل را تا زمان تثبیت کامل ادامه دهید زمانی اشاره کردن تثبیت شده که به محض ارائه ی دستور «نشان بده» کودک بدون هیچگونه رهنمودی به جسم مورد نظر نگاه نموده و با دست به سمت آن اشاره کند

در شکل دهی مهارت جدید با توجه به شرایط هر کودک هر مرحله می‌تواند حذف یا مرحله‌ای جدید اضافه گردد. برای آموزش مهارت‌های پیچیده نیاز است  که یک مربی با دانش کافی و دارای تخصص در این زمینه این مهارت‌ها را به کودک بیاموزد.

 

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد خدمات مرکز تهران اتیسم در این زمینه می‌توانید به صفحه خدمات مرکز تهران اتیسم مراجعه کنید و یا اینکه با شماره‌های مرکز تماس بگیرید.

 


گزارش دوره آموزش ارزیاب (مرحله ۳)

دوره جدید آموزش ارزیاب، مورخ ۲۴ تیرماه ۱۴۰۲، در مرکز تهران اتیسم آعاز شد. در مرحله نخست، از میان متقاضیان ۸ نفر بصورت اولیه انتخاب و وارد رقابت علمی و حرفه‌ای شدند و عملکردهای شناختی و توانایی‌ها متقاضیان مورد ارزیابی قرار گرفت (گزارش کامل مرحله اول را می‌توانید در این صفحه مطالعه کنید). سپس در مرحله دوم، مورخ ۲۵ مردادماه، برگزیدگان مرحله قبل بر اساس ۳ شاخص  ار جمله امتحان کتبی، تشریک مساعی و انگیزه و اولویت به کار مورد سنجش قرار گرفتند. در پایان این مرحله ۴ نفر به مرحله بعد راه یافتند (گزارش مرحله دوم را در این صفحه بخوانید).

مرحله بعد شامل سلسه سخنرانی‌های آموزشی پروفسور حمیدرضا پوراعتماد در موضوعات زیر می‌باشد:

  • مرزهای توانبخشی شناختی و عصب روانشناسی
  • نوروپلاستیسیته
  • تعیین هدف برای ارزیابی و مداخله
  • مدل‌های ارزیابی و مداخله در عصب روانشناسی
  • شواهدی برای اثربخشی مداخلات آموزشی و توانبخشی
  • نحوه نگارش گزارش عصب روانشناسی

 

 

مرکز تهران اتیسم به عنوان نخستین مرکز تخصصی درمانی فراسازمانی (Outreach services) و تحقیقاتی اتیسم در ایران همواره تلاش داشته تا با برترین افراد متخصص در حوزه اتیسم برای ارائه خدمات به کودکان اتیسم و خانواده گرامی آن‌ها همکاری نماید.


گزارش دوره آموزش ارزیاب (مرحله ۲)

دوره جدید آموزش ارزیاب، مورخ ۲۴ تیرماه ۱۴۰۲، در مرکز تهران اتیسم آعاز شد. در مرحله نخست، از میان متقاضیان ۸ نفر بصورت اولیه انتخاب و وارد رقابت علمی و حرفه‌ای شدند و عملکردهای شناختی و توانایی‌ها متقاضیان بر اساس معیارهایی چون حافظه، توجه، سلاست کلامی، انگیزه، دانش در مورد اختلال طیف اتیسم، روش درمانی ABA، تسلط بر زبان انگلیسی و… مورد ارزیابی قرار گرفت (گزارش کامل این مرحله را می‌توانید در این صفحه مطالعه کنید).

در جلسه امروز، مورخ ۲۵ مردادماه، برگزیدگان مرحله قبل بر اساس ۳ شاخص مورد ارزیابی قرار گرفتند. این شاخص‌ها به ترتیب موارد زیر بودند:

  • امتحان کتبی
  • تشریک مساعی و کار گروهی
  • انگیزه و اولویت به کار (در جریان تعطیلات پیش بینی نشده و …)

 

در پایان این مرحله ۴ نفر به مرحله بعد راه یافتند.

 

مرکز تهران اتیسم به عنوان نخستین مرکز تخصصی درمانی فراسازمانی (Outreach services) و تحقیقاتی اتیسم در ایران همواره تلاش داشته تا با برترین افراد متخصص در حوزه اتیسم برای ارائه خدمات به کودکان اتیسم و خانواده گرامی آن‌ها همکاری نماید.


دوره مقدماتی آموزش دوچرخه سواری ویژه کودکان دارای اتیسم

 

 

تهران اتیسم برگزار می‌کند: دوره مقدماتی آموزش دوچرخه سواری ویژه کودکان دارای اتیسم 

 

بازه سنی

۴ تا ۶ سال

مدرس دوره

آرزو بصیری مربی فدراسیون دوچرخه سواری

محل برگزاری

بوستان گفتگو

 

برای ثبت‌نام یا کسب اطلاعات بیشتر درباره آموزش دوچرخه سواری ویژه کودکان دارای اتیسم می‌توانید  از ساعت ۸ تا ۱۶ با شماره‌ تلفن‌های ۸۸۶۳۳۷۱۵-۰۲۱ یا ۸۸۳۵۱۳۵۶-۰۲۱ تماس حاصل نمایید.

همچنین برای مشاهده دیگر برنامه‌های تابستانه مرکز تهران اتیسم می‌توانید به این صفحه مراجعه نمایید.

 


روش‌های آموزش رفتار در ABA

 

در مطلب پیشین از مجموعه مطالب علمی و آموزشی اتیسم مرکز تهران اتیسم توضیح دادیم که روش ABA چیست؟، در مورد درمان جامع و متمرکز صحبت کردیم و به اختصار مراحل آموزش به روش کوشش مجزا (DTT) را توضیح دادیم. در این مطلب روش‌های آموزش رفتار در ABA با تاکید بر دو روش دیگر آموزش یعنی شکل دهی و زنجیره سازی مورد بررسی قرار گرفته است.

 

شکل دهی

از آنجا که رفتارهای کاملا جدید اساسا رخ نمی‌دهند نمی‌توان آنها را تقویت نمود تا بصورت کامل نهادینه گردند. شکل دهی روشی است که در آن تقریب‌های متوالی یک رفتار تقویت می‌شوند تا شکل‌های جدید آن رفتار ظاهر شوند.

بدین منظور می‌توان با شکل‌های جدیدی از رفتار که به رفتار نهایی نزدیکترند شروع کرد. بعنوان مثال برای آموزش کلمه سیب ابتدا حرف صامت س تقویت می‌شود زمانی که آوا تثبیت شد هجای سی تقویت شده و درنهایت کلمه‌ی سیب آموزش داده می‌شود و تثبیت می‌گردد.

 

زنجیره سازی

برای آموزش یک مهارت پیچیده به فرد دارای اتیسم، آن مهارت به گام‌های کوچکتر و قابل آموزش تقسیم می‌شود. تحلیل تکلیف شامل شکستن یک مهارت پیچیده به گام‌های کوچکتر قابل آموزش است و زنجیره‌ی رفتاری پاسخ‌های پی در پی برای ایجاد رفتار پیچیده می‌باشد. مثلا برای آموزش مهارت دست شستن این مهارت به زنجیره‌ی زیر تقسیم می‌شود.

  1. بازکردن شیرآب
  2. خیس کردن دست‌ها
  3. صابون زدن
  4. شستن دست‌ها
  5. بستن شیر
  6. استفاده از حوله و خشک کردن دست‌ها

 

کوشش مجزا DTT

‌یکی از مشهورترین روش‌ها از مجموعه روش‌های آموزش رفتار در ABA برای آموزش مهارت‌ها به یادگیرندگان دارای اتیسم روش آموزش کوشش مجزا یا DTT است. این روش در مطلب پیشین در مورد ABA توضیح داده شد. برای آشنایی با روش DTT می‌توانید به این مطلب مراجعه کنید.

 

کتابی که به عنوان منبع این مقاله استفاده شده است کتاب راهنمای آموزش مداخلات رفتاری به کودکان دارای اتیسم (روش ABA) اثر جاناتان کاربکس مدیر برنامه تجزیه و تحلیل رفتار کاربردی در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و همچنین مدیر تحقیقات در FirstSteps برای کودکان است. این کتاب در ایران با ترجمه پروفسور حمیدرضا پوراعتماد بصورت نسخه چاپی و همچنین دیجیتال قابل دسترسی است.

 

در مرکز تهران اتیسم مجموعه خدمات گسترده ABA به کودکان دارای اتیسم ارائه می‌شود. برای آشنایی بیشتر می‌توانید بخش خدمات مرکز تهران اتیسم را مشاهده کنید. همچنین اگر فارغ التحصیل یا دانشجوی رشته روانشناسی یا رشته‌های مرتبط هستید و علاقه به یادگیری روش درمانی ABA دارید می‌توانید در مجموعه کارگاه‌های مقدماتی و پیشرفته ABA که بصورت دوره‌ای توسط این مرکز با همکاری دانشگاه شهید بهشتی برگزار می‌شود شرکت کنید یا بخش فرصت‌های شغلی را تکمیل نمایید.

 

 


گزارش آغاز دوره آموزش ارزیاب

دوره جدید آموزش ارزیاب، امروز مورخ ۲۴ تیرماه ۱۴۰۲، در مرکز تهران اتیسم آعاز شد.

در مرحله نخست، از میان متقاضیان ۸ نفر بصورت اولیه انتخاب و وارد رقابت علمی و حرفه‌ای شدند.

در جلسه امروز عملکردهای شناختی و توانایی‌ها متقاضیان بر اساس معیارهایی چون حافظه، توجه، سلاست کلامی، انگیزه، دانش در مورد اختلال طیف اتیسم، روش درمانی ABA، تسلط بر زبان انگلیسی و… مورد ارزیابی قرار گرفت.

برترین این افراد وارد مرحله بعد خواهند شد.

مرکز تهران اتیسم به عنوان نخستین مرکز تخصصی درمانی فراسازمانی (Outreach services) و تحقیقاتی اتیسم در ایران همواره تلاش داشته تا با برترین افراد متخصص در حوزه اتیسم برای ارائه خدمات به کودکان اتیسم و خانواده گرامی آن‌ها همکاری نماید.


دوره آموزش مبانی کامپیوتر ویژه نوجوانان و جوانان دارای اتیسم

آموزش مبانی کامپیوتر ویژه نوجوانان و جوانان دارای اتیسم با عملکرد بالا و یا تاخیرهای رشدی در مرکز تهران اتیسم

 

مرکز تهران اتیسم برگزار می‌کند.

دوره آموزش مبانی کامپیوتر

 

ویژه نوجوانان و جوانان دارای اتیسم با عمکرد بالا و یا تاخیرهای رشدی

مدرس دوره: سید محمد طبسی مدرس دانشگاه

 

برای ثبت نام و یا کسب اطلاعات بیشتر از ساعت ۸ تا ۱۶ با شماره تماس ۸۸۳۵۱۳۵۶-۰۲۱ تماس حاصل نمایید.

 

همچنین برای آشنایی با دوره‌های فنی و هنری مرکز تهران اتیسم می‌توانید به این صفحه مراجعه کنید.


مدرسه تابستانی مرکز تهران اتیسم ویژه کودکان با تاخیر رشدی

ثبت نام مدرسه تابستانی ویژه کودکان با تاخیرهای رشدی آغاز شد

مدرسه تابستانی مرکز تهران اتیسم ویژه کودکان با تاخیر رشدی

 

مرکز تهران اتیسم برگزار می‌کند.

مدرسه تابستانی

ویژه کودکان با تاخیرهای رشدی که قادر به ثبت‌نام در مدارس عادی نیستند.

 

آموزش دروس مربوط به مدرسه همراه با آموزش مهارت‌های زندگی و مهارت‌های اجتماعی

این مدرسه سه روز در هفته پذیرای کودکان خواهد بود.

 

برای کسب اطلاعات بیشتر و ثبت نام می‌توانید با شماره تلفن‌های ۸۸۳۵۱۳۵۶-۰۲۱ یا ۸۸۶۳۳۷۱۵-۰۲۱ تماس حاصل نمایید.

 


روش ABA چیست؟

 

روش ABA یا با نام کامل Applied Behavior Analysis به معنای تحلیل رفتار کاربردی علمی است که اصول یادگیری و انگیزش را که حاصل چند دهه پژوهش علمی است برای یادگیری مهارت‌ها و حل مشکلات رفتاری و اجتماعی بکار می‌بندد.

به عبارت دیگر ABA روشی برای آموزش و توانبخشی است که در آن تمام نیازهای رشدی کودک شامل گفتار، مهارت‌های حسی حرکتی، مهارت‌های شناختی و اجتماعی و مهارت‌های خودیاری تامین می‌گردد.

درمان به روش ABA به دو طبقه تقسیم می‌شود

  1. درمان جامع: درمان جامع برای رسیدگی به تمام حوزه‌های نقص مهارت و رفتارهای چالشی افراد دارای اتیسم طراحی شده است. زبان، مهارت اجتماعی، مهارت بازی، مهارت زندگی مستقل، مهارت حرکتی، مهارت تحصیلی و… در این روش پوشش داده خواهد شد. افرادی که از درمان جامع استفاده می‌کنند بصورت پیش فرض نیازی به استفاده از سایر خدمات آموزشی و توانبخشی ندارند.
  2. درمان متمرکز: این روش وسعت بسیار کمتری از درمان جامع دارد و هدف یک یا چند رفتار چالشی خاص یا نقص‌های مهارتی متمرکز است.

 

کسب مهارت در ABA به چه معنا است!؟

اکتساب مهارت بخشی از درمان به روش تحلیل رفتار کاربردی است که به آموزش و حفظ مهارت‌های جدید به یادگیرنده تمرکز دارد تا به او کمک کند عملکردی مستقل تر و سازنده تر داشته باشد. برنامه اکتساب مهارت برنامه‌ای مکتوب است که مشخص می‌کند چگونه یک مهارت خاص به یادگیرنده آموزش داده شود.

در درمان به روش ABA چگونه مهارت‌ها به افراد دارای اتیسم آموزش داده می‌شود!؟

‌یکی از مشهورترین روش‌ها برای آموزش مهارت‌ها به یادگیرندگان دارای اتیسم آموزش کوشش مجزا یا DTT است.

مراحل آموزش کوشش مجزا عبارتند از

  1. توجه یادگیرنده را جلب کنید.
  2. دستورالعمل را ارائه کنید، دستورالعمل را بصورت روشن و با گشاده رویی و نه بصورت مکانیکی بیان کنید، نیازی به استفاده از تن صدای مصنوعی نیست.
  3. در صورتی که قرار است همراه با کوشش، رهنمودی ارائه کنید. آن را با دستورالعمل همراه نمایید.
  4. حداکثر ۳ ثانیه صبر کنید تا یادگیرنده پاسخ دهد.
  5. اگر یادگیرنده به درستی پاسخ داد بی درنگ و مشتاقانه او را تشویق کنید (ارائه ی مشوق قوی)
  6. اگر پاسخ یادگیرنده درست نبود یا پاسخ نداد یک روش اصلاحی بکار برید (روش اصلاحی را ارزیاب مشخص می‌کند)
  7. داده ها را به سرعت ثبت کنید.
  8. دوباره توجه یادگیرنده را جلب کنید و‌ دستورالعمل جدید ارائه دهید.
  9. فاصله بین دو کوشش بسیار کوتاه و حداکثر ۳ ثانیه باشد.

 

آموزش کوشش مجزا  ساختاریافته تر بوده و نحوه‌ی اجرای آن بسیار سریع می‌باشد. این روش به طور خلاصه می‌تواند

  1. با تمرکز بر کمبودهای رفتاری موجب یادگیری مهارت می‌شود.
  2. رفتارهای چالشی را کاهش می‌دهد
  3. رفتارهای مناسب را جایگزین رفتارهای چالشی می‌کند.
  4. به کنترل رفتارهای اضافه کمک می‌کند.
  5. به بهبود عملکرد در محیط های مختلف کمک می‌کند.

 

 

– آرزو بصیری

کتابی که به عنوان منبع این مقاله استفاده شده است کتاب راهنمای آموزش مداخلات رفتاری به کودکان دارای اتیسم (روش ABA) اثر جاناتان کاربکس مدیر برنامه تجزیه و تحلیل رفتار کاربردی در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و همچنین مدیر تحقیقات در FirstSteps برای کودکان است. این کتاب در ایران با ترجمه پروفسور حمیدرضا پوراعتماد بصورت نسخه چاپی و همچنین دیجیتال قابل دسترسی است.