نویسنده: فاطمه جلالی
اگر تا حالا به معماری‌های قدیمی نگاه کرده باشید، از گنبدهای ایرانی گرفته تا طرح‌های هند و تبّت، حتما آن نقش‌های دایره‌ای و تکراری را دیده‌اید. به این طرح‌ها ماندالا گفته می‌شود، نمادی از «بازگشت به مرکز»، یعنی برگشتن به یک نقطه‌ی امن، منظم و قابل پیش‌بینی. جالب است که همین الگوها، که قرن‌ها در فرهنگ‌ها برای آرامش و توجه درونی استفاده شده‌اند، امروز در کار با کودکان اوتیسم هم مفید شناخته می‌شوند. با تهران اتیسم همراه باشید تا ببینیم ماندالا دقیقا چیست و چه کاربردی برای کودکان اوتیسم دارد؟
ماندالا دقیقا چیست؟
ماندالا (Mandala) واژه‌ای سانسکریت به معنی دایره است و در فرهنگ‌های گوناگون به‌ویژه در بودیسم، هندوئیسم و هنرهای شرقی به‌عنوان نمادی از جهان، هماهنگی، نظم درونی و تمامیت شناخته می‌شود.
ویژگی‌های اصلی ماندالا:
- معمولا شکلی دایره‌ای دارد که از الگوهای هندسی تکرارشونده تشکیل شده است.
- نمادی از هماهنگی میان ذهن، جسم و روح است.
- در مدیتیشن و تمرین‌های آرام‌سازی برای تمرکز و کاهش استرس استفاده می‌شود.
- در روان‌شناسی یونگ، ماندالا به عنوان نمایانگر ناخودآگاه و مسیر رشد فردی شناخته می‌شود.
کارکردهای ماندالا:
- مدیتیشن و آرام‌سازی ذهن
- هنر درمانی (رنگ‌آمیزی ماندالا به آرامش و تمرکز کمک می‌کند)
- بیان نمادین معنویت
- تمرین خلاقیت
چرا ماندالا برای کودکان اوتیسم مفید است؟
- ساختار قابل پیش‌بینی دارد.
بچه‌هایی که با تغییر یا پیچیدگی مشکل دارند، وقتی با یک طرح حلقه‌به‌حلقه روبه‌رو می‌شوند، احساس امنیت بیشتری می‌کنند. هیچ چیز ناگهانی یا مبهمی در ماندالا نیست.
- به مغز حس «نظم» می‌دهد.
بافت تکراری شکل‌ها، به‌خصوص دایره‌ها، سیستم عصبی را آرام می‌کند. خیلی از کودکان بدون اینکه خودشان بدانند، با رنگ‌کردن دایره‌ها ضربان قلب و تنششان پایین می‌آید. - تمرکز را افزایش می‌دهد.
ماندالا کودک را مجبور به «سرعت کم» می‌کند. هر بخش کوچک باید جداگانه رنگ شود، و این تمرین آرام‌آرام توان توجه را بالا می‌برد. - کمک می‌کند احساسات را بدون حرف زدن تخلیه کنند.
خیلی از کودکان اتیسم بیان هیجان را سخت تجربه می‌کنند. ماندالا یک مسیر غیرکلامی می‌دهد تا کودک با رنگ انتخابی‌اش احساسش را نشان بدهد، بدون اینکه کسی از او توضیح بخواهد.
چطور در خانه استفاده کنید؟
- اول با طرح‌های خیلی ساده شروع کنید.
- اجازه بدهید کودک خودش رنگ‌ها را انتخاب کند.
- زمان کوتاه بگیرید: ۵ تا ۱۰ دقیقه کافی است.
- اگر وسط کار خسته شد، مجبورش نکنید ادامه دهد.
- تعریف از «تلاش» مهم‌تر از تعریف از «زیبایی» است.
چیزی بیشتر از یک نقاشی
ماندالا قرار نیست کودک را «عوض» کند. هدفش این است که لحظه‌هایی بسازد که کودک در آن آرام‌تر، متمرکزتر و متصل‌تر باشد، به خودش، به والدینش و به دنیای اطرافش. گاهی همین لحظه‌های کوچک، بزرگ‌ترین تغییرها را شروع می‌کنند.
با همکاری فرزندان تصویر زیر را رنگ آمیزی می‌کنید.
