در این مقاله در مورد مشکلات خواب و به ویژه مشکلات خواب در اتیسم صحبت خواهد شد.
یکی از رایج ترین مسائل گزارش شده در کودکان مشکلات خواب است، از آنجایی که خواب برای سلامت جسمانی و روانی اهمیت بسیار مهمی دارد، مشکلات خواب می‌تواند باعث کاهش جدی سلامتی و مسائل خطرناک شود. مشکل در به خواب رفتن و بیدارشدن در طول شب از شایعترین مشکلات خواب هستند. طبق پژوهش‌ها ۲۰ الی ۲۵ درصد کودکان و نوجوانان درگیر مشکلات خواب هستند و این عدد در کودکان دارای اتیسم، آسم و سایر مشکلات طبی بیشتر گزارش شده است.
عوامل متعددی با خواب آشفته در کودکان خردسال ارتباط دارند که برخی از آنها به شرح زیر است:
- افسردگی مادر
- تماشای فیلم یا تلویزیون (به طور کل وسایل دیجیتال)
- دادن غذای جامد به کودک قبل از ۴ ماهگی
- سپردن کودک به مهد از سنین پایین
چرا ممکن است کودکان دارای اتیسم برای خوابیدن دچار مشکل شوند؟
- بیدار شدن مکرر در طول شب برای دستشویی رفتن و مشکل در به خواب رفتن مجدد
- مسائل اضطرابی
- مسئله‌های حسی، مانند افزایش حساسیت به نور آبی تلفن‌های هوشمند، لپ‌تاپ و سایر صفحه‌های نمایش، یا حساسیت به صداهای خاص یا نویز ، که ممکن است باعث عدم راحتی یا پرت کننده حواس باشد و آنها را بیدار نگه دارد.
- مسائل یادگیری اجتماعی، به طور مثال با دیدن سایر افراد برای به خواب رفتن این نیاز را احساس نمی‌کند که او هم باید به خواب برود.
- ترشح نامنظم هورمون ملاتونین (هورمونی که الگوی خواب را تنظیم می کند.)
- مسائلی مانند صرع
- مشکلاتی نظیر آلرژی که می‌تواند باعث مشکلات گوارشی شود یا افزایش حساسیت به کافئین
- پرخوابی یا خواب بیش از حد یا افزایش خستگی می‌تواند ناشی از استرس اضافی افراد دارای اتیسم در موقعیت‌های اجتماعی باشد.
راه حل و اقدامات پیشنهادی
اولین اقدامی که می‌توان برای حل به خواب رفتن کرد، تغییر عادات خواب است که اغلب بهداشت خواب نامیده می‌شود و اولین اقدام برای بهداشت خواب ایجاد یک روال منظم شبانه است.
مشکل در به خواب رفتن گاهی به عنوان الگوی رفتاری است که به علت همزمان شدن خواب با یک عمل و مسئله دیگر است مثل تکان دادن گهواره، در آغوش گرفتن کودک، شیر دادن کودک، سشوار روشن کردن، در ماشین حرکت کردن و سایر موارد که باعث شود که کودک نتواند به تنهایی و مستقل به خواب برود. برای حل این قبیل مشکلات، والدین می‌بایست به کودک یاد دهند تا با مجموعه جدیدی از تداعی‌ها مثل پتو یا حیوانات اسباب بازی به خواب بروند.
این فرایند عبارت است از ایجاد یک روال آرامش بخش هنگام خواب، جدا شدن تدریجی از کودک با شروع فواصل زمانی ۲ دقیقه و آرام کردن مختصر کودک تا جایی که احساس امنیت کند. پیگیری این مداخله کمی دشوار است و با اعتراض کودک همراه می‌شود و نیازمند تشویق برای پیشروی است، اکثر کودکان ظرف ۵ روز یاد می‌گیرند خودشان به تنهایی بخوابند.
در کنار این کار، اقدامات دیگری لازم است مانند انجام کارهایی مثل حمام آب گرم، اجتناب از استفاده از وسایل وسایل دیجیتال، تاریک کردن اتاق، تقلیل محرک‌های اتاق خواب، تنظیم دمای اتاق (کمی خنک‌تر کردن)، ایجاد برخی تعامل‌های ارتباطی مثل داستان خوانی (داستان‌های دارای هیجان زیاد مناسب نیست). لازم به ذکر است که والدین می بایست از دادن مواد خوراکی دارای کافئین و شربت های ضد سرفه (بدون نسخه پزشک) که محرک است اجتناب نمایند.
تغذیه شبانه مسئله دیگر تاثیر گذار است، دادن وعده پروتئینی قبل از خواب معمولا به حل مسئله گرسنگی در شب کمک می‌کند.
گاها ایجاد یک جدول از اعمال انجام شده و نتیجه آن بر مشکلات خواب برای بررسی اقدامات می‌تواند مفید باشد.
در صورتی که این اقدامات نتیجه بخش نبود می‌توانید از متخصصین مرکز تهران اتیسم کمک بگیرید.
گردآوری و ترجمه: رسول رحمتی ارزیاب مرکز تهران اتیسم
منابع: کتاب Evidence-Based Interventions for Children with Challenging Behavior (+) و انجمن ملی اتیسم انگلستان