اضطراب در کودکان دارای اتیسم بسیار شایع است. پژوهش‌ها نشان داده که با مداخله زودهنگام می‌توان در بیش از ۴۰ درصد از این کودکان جلوی انتقال اضطراب به بزرگسالی را گرفت. همچنین اضطراب خود یکی از موانع درمانی در کودکان اتیسم است که با مداخله می‌توان این مانع را از میان برداشت یا تا حد زیادی جلوی آن را گرفت.
گاهی علائم اضطراب از علائم اصلی اتیسم به سادگی قابل تفکیک نیست. کودک متوجه احساس خود و دلیل آن نمی‌شود و نمی‌تواند آن را بیان کند. پس چه علائمی را (بیش از بقیه کودکان دارای اتیسم) از خود بروز می‌دهد؟
- از برخی مکان‌ها، اشیاء یا موقعیت‌های اجتماعی بیشتر اجتناب می‌کند.
- مشکلات خواب بیشتری دارد.
- برون‌ریزی رفتاری بیشتری پیدا می‌کند.
کودک دارای اتیسم که اختلال اضطرابی نیز دارد رفتارهایی برانگیخته شده به دلیل اضطراب (افزون بر رفتارهای اصلی مربوط به اتیسم) دارد. این دو مجموعه رفتار به مرور زمان با مشاهده الگوی رفتارهای کودک قابل تمایز می‌شوند.
در ادامه چند مثال را با هم مرور کنیم:
کودکی که فوبیای خاص دارد از یک شیء، مکان یا موقعیت خاص می‌ترسد که ممکن است به دلیل یک تجربه‌ی منفی شدید و یا حتی بیش‌حسی باشد. مثلا ممکن است کودک از سگ بترسد چون صدای بلندی دارد و کودک نیز نسبت به صدا حساسیت بالایی دارد.
کودکی که اختلال وسواس فکری-عملی دارد افکار تکرار شونده، ناخواسته و مزاحم باعث اضطراب او می‌شوند و ممکن است روال‌های عملی خاصی را انجام دهد تا از اضطراب رهایی پیدا کند. اما روال‌ها و تشریفاتی که یک کودک اتیستیک (بدون اختلال اضطراب) انجام می‌دهد برای او لذت‌بخش است.
کودکی که اضطراب جدایی دارد در زمان جدایی از والدین خود دچار ناراحتی زیادی می‌شود. برای تشخیص این اختلال به سن کودک توجه می‌شود. این اختلال مخصوص دوره کودکی است.
یک درمانگر برای درمان اضطراب چه کمکی می‌کند؟
درمانگر بعد از شناسایی مشکل می‌تواند مجموعه‌ای از راهکارهای آموزشی-درمانی مختلف را ارائه کند. از این جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- شناسایی راه‌اندازهای اضطراب و مهارت‌های انطباقی برای کودک
- مواجهه درمانی
- دارو
- درمان شناختی-رفتاری (مخصوص کودکانی که متوجه کلام می‌شوند)
گردآوری و ترجمه: فاطمه مسرور، هانیه قاسمی
بازبینی و ویرایش: دکتر محمد کیانی
اگر تصور می‌کنید کودک دارای اتیسم شما از اضطراب رنج می‌برد می‌توانید از مشاوره متخصصین مرکز تهران اتیسم کمک بگیرید.