در مطلب پیشین از مجموعه مطالب علمی و آموزشی اتیسم مرکز تهران اتیسم توضیح دادیم که روش ABA چیست؟، در مورد درمان جامع و متمرکز صحبت کردیم و به اختصار مراحل آموزش به روش کوشش مجزا (DTT) را توضیح دادیم. در این مطلب روش‌های آموزش رفتار در ABA با تاکید بر دو روش دیگر آموزش یعنی شکل دهی و زنجیره سازی مورد بررسی قرار گرفته است.
شکل دهی
از آنجا که رفتارهای کاملا جدید اساسا رخ نمی‌دهند نمی‌توان آنها را تقویت نمود تا بصورت کامل نهادینه گردند. شکل دهی روشی است که در آن تقریب‌های متوالی یک رفتار تقویت می‌شوند تا شکل‌های جدید آن رفتار ظاهر شوند.
بدین منظور می‌توان با شکل‌های جدیدی از رفتار که به رفتار نهایی نزدیکترند شروع کرد. بعنوان مثال برای آموزش کلمه سیب ابتدا حرف صامت س تقویت می‌شود زمانی که آوا تثبیت شد هجای سی تقویت شده و درنهایت کلمه‌ی سیب آموزش داده می‌شود و تثبیت می‌گردد.
زنجیره سازی
برای آموزش یک مهارت پیچیده به فرد دارای اتیسم، آن مهارت به گام‌های کوچکتر و قابل آموزش تقسیم می‌شود. تحلیل تکلیف شامل شکستن یک مهارت پیچیده به گام‌های کوچکتر قابل آموزش است و زنجیره‌ی رفتاری پاسخ‌های پی در پی برای ایجاد رفتار پیچیده می‌باشد. مثلا برای آموزش مهارت دست شستن این مهارت به زنجیره‌ی زیر تقسیم می‌شود.
- بازکردن شیرآب
- خیس کردن دست‌ها
- صابون زدن
- شستن دست‌ها
- بستن شیر
- استفاده از حوله و خشک کردن دست‌ها
کوشش مجزا DTT
یکی از مشهورترین روش‌ها از مجموعه روش‌های آموزش رفتار در ABA برای آموزش مهارت‌ها به یادگیرندگان دارای اتیسم روش آموزش کوشش مجزا یا DTT است. این روش در مطلب پیشین در مورد ABA توضیح داده شد. برای آشنایی با روش DTT می‌توانید به این مطلب مراجعه کنید.
کتابی که به عنوان منبع این مقاله استفاده شده است کتاب راهنمای آموزش مداخلات رفتاری به کودکان دارای اتیسم (روش ABA) اثر جاناتان کاربکس مدیر برنامه تجزیه و تحلیل رفتار کاربردی در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و همچنین مدیر تحقیقات در FirstSteps برای کودکان است. این کتاب در ایران با ترجمه پروفسور حمیدرضا پوراعتماد بصورت نسخه چاپی و همچنین دیجیتال قابل دسترسی است.
در مرکز تهران اتیسم مجموعه خدمات گسترده ABA به کودکان دارای اتیسم ارائه می‌شود. برای آشنایی بیشتر می‌توانید بخش خدمات مرکز تهران اتیسم را مشاهده کنید. همچنین اگر فارغ التحصیل یا دانشجوی رشته روانشناسی یا رشته‌های مرتبط هستید و علاقه به یادگیری روش درمانی ABA دارید می‌توانید در مجموعه کارگاه‌های مقدماتی و پیشرفته ABA که بصورت دوره‌ای توسط این مرکز با همکاری دانشگاه شهید بهشتی برگزار می‌شود شرکت کنید یا بخش فرصت‌های شغلی را تکمیل نمایید.
