بررسی مشکل عدم توانایی بازداری پاسخ در کودکان دارای اوتیسم

بازداری پاسخ و اهمیت آن در اوتیسم

نویسنده مقاله: رسول رحمتی

بازبینی و ویرایش: دکتر محمد کیانی

 

بازداری پاسخ (Response Inhibition) یکی از توانایی‌های کلیدی مغز در کنترل رفتار است که به فرد امکان می‌دهد در برابر تمایلات یا واکنش‌های فوری خود مقاومت کند و رفتار مناسب‌تری را جایگزین کند. این مهارت، بخش مهمی از عملکردهای اجرایی مغز به شمار می‌رود و نقش مهمی در زندگی روزمره، به‌ویژه در تعاملات اجتماعی و تنظیم هیجانی، ایفا می‌کند. در کودکان دارای اختلال طیف اتیسم، ضعف در بازداری پاسخ می‌تواند به شکل‌هایی چون دشواری در توقف رفتارهای تکراری، واکنش‌های ناگهانی یا ناتوانی در پیروی از دستورالعمل‌ها بروز کند. در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر مفهوم بازداری پاسخ، نحوه تاثیر آن در کودکان دارای اوتیسم و راهکارهای توان‌بخشی و درمانی خواهیم پرداخت. با تهران اتیسم همراه باشید.

بازداری پاسخ دقیقا چیست؟

بازداری پاسخ به توانایی فرد در متوقف‌کردن یک رفتار خودکار، ناپسند یا نامناسب در موقعیتی خاص گفته می‌شود. این مهارت بخشی از عملکردهای اجرایی مغز است و به فرد امکان می‌دهد که در برابر تکانه‌ها، عادات یا پاسخ‌های قبلی مقاومت کند و پاسخی متناسب با موقعیت را انتخاب کند. بازداری پاسخ معمولا با فعالیت در نواحی پیش‌پیشانی مغز در ارتباط است و برای سازگاری با محیط‌های پیچیده، رعایت قوانین، و انجام وظایف چندمرحله‌ای ضروری است.

مثال‌هایی از بازداری پاسخ در کودکان

منتظر ماندن برای نوبت: وقتی کودکی در حال بازی با گروهی دیگر است و باید صبر کند تا نوبتش برسد، بازداری پاسخ به او کمک می‌کند که بدون پریدن وسط بازی یا قطع کردن دیگران، نوبت خود را رعایت کند.

نخندیدن در موقعیت نامناسب: کودک ممکن است در موقعیتی قرار بگیرد که چیزی خنده‌دار برایش اتفاق بیفتد (مثلا افتادن کسی)، اما بازداری پاسخ به او کمک می‌کند که بفهمد خندیدن در آن لحظه ممکن است بی‌احترامی تلقی شود.

پرهیز از خوردن خوراکی ممنوعه: وقتی یک خوراکی جذاب جلوی کودک گذاشته شده ولی به او گفته شده که باید تا بعد از غذا صبر کند، توانایی بازداری پاسخ به او کمک می‌کند که وسوسه را کنترل کند و منتظر بماند.

در کودکان دارای اختلال طیف اتیسم، این مهارت ممکن است دچار نقص باشد، که می‌تواند منجر به بروز رفتارهای ناگهانی، بی‌تناسب یا تکراری شود.

این چند مثال را مرور کنیم

قطع کردن صحبت دیگران: کودک دارای اتیسم ممکن است نتواند صبر کند تا صحبت دیگران تمام شود و پیوسته وسط صحبت والدین، معلم یا همسالان صحبت کند، حتی وقتی بارها به او گفته شده که باید منتظر بماند.

رفتارهای تکراری حرکتی (مانند تکان دادن دست‌ها یا پریدن): حتی وقتی در موقعیت‌هایی قرار دارد که چنین رفتارهایی نامناسب هستند (مثلا در کلاس یا مهمانی)، کودک دارای اتیسم ممکن است نتواند آن‌ها را متوقف کند، چون بازداری پاسخ ضعیف است.

پاسخ‌های هیجانی شدید و ناگهانی: در مواجهه با ناکامی‌های کوچک (مثلا خراب شدن یک اسباب‌بازی یا تغییر در برنامه روزمره)، کودک دارای اتیسم ممکن است فورا فریاد بزند، جیغ بکشد یا اشیایی را پرت کند، چون نمی‌تواند واکنش هیجانی خود را کنترل یا مهار کند.

پافشاری بر انجام یک فعالیت خاص: مثلا وقتی والدین می‌خواهند کودک از تبلت جدا شود، او ممکن است بارها مخالفت کند، گریه کند یا مقاومت شدید نشان دهد، چون نمی‌تواند میل درونی‌اش به ادامه فعالیت را متوقف کند.

ضعف بازداری در کودکان مبتلا به اتیسم

تحقیقات متعدد نشان داده‌اند که ضعف در مهارت بازداری یکی از مشکلات شایع در کودکان اوتیسم است که می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات رفتاری متعددی شود از جمله

  • رفتارهای تکانشی و پرخاشگرانه: ضعف در بازداری باعث می‌شود کودک نتواند هیجانات و انگیزه‌های ناگهانی خود را کنترل کند، که منجر به بروز رفتارهای ناگهانی مثل جیغ زدن، پرتاب اشیا یا ضربه زدن می‌شود.
  • مشکل در پیروی از دستورالعمل‌ها و قوانین: کودکان با ضعف بازداری ممکن است نتوانند دستوراتی که نیاز به صبر یا تاخیر در واکنش دارد را به خوبی اجرا کنند.
  • کاهش توانایی تنظیم توجه و تمرکز: بازداری ضعیف می‌تواند باعث حواس‌پرتی و دشواری در حفظ تمرکز روی یک کار یا فعالیت شود.
  • تاثیر بر مهارت‌های اجتماعی: عدم کنترل تکانه‌ها می‌تواند باعث بروز رفتارهای نامناسب در تعاملات اجتماعی شده و بر روابط کودک با همسالان و بزرگسالان اثر منفی بگذارد.
  • ضعف در زبان مجاز (مثل کنایه، ضرب المثل، استعاره و سایر موارد): عدم کنترل معنای ظاهری جملات که در مرحله اول به ذهن خطور می‌کند سبب می‌شود که کودک در فهم زبان مجاز دچار مشکل شود (مثلا مادر به کودک می‌گوید “مواظب باش زمین نخوری“، و کودک دارای اتیسم تحت اللفظی برداشت می‌کند و فکر می‌کند منظور مادر نخوردن زمین است (شبیه یک خوراکی!).

دلایل و پایه‌های عصبی ضعف بازداری در اتیسم

اختلال در عملکرد قشر پیش‌پیشانی (Prefrontal Cortex): این بخش از مغز نقش کلیدی در مهارت‌های اجرایی و بازداری دارد. مطالعات تصویربرداری عصبی نشان داده‌اند که عملکرد و اتصال عصبی این ناحیه در کودکان دارای اتیسم نسبت به کودکان معمولی دچار نارسایی است.

اختلال در مسیرهای نوروشیمیایی: کاهش سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین و نوراپی‌نفرین که در تنظیم توجه و بازداری نقش دارند.

اختلال در مهار پاسخ‌های عاطفی: ضعف بازداری تنها در مهار پاسخ‌های رفتاری نیست بلکه شامل مهار پاسخ‌های هیجانی نیز می‌شود، که می‌تواند باعث رفتارهای هیجانی ناگهانی شود.

اهمیت تمرین و مداخلات برای تقویت بازداری

به این چند نکته در مورد اهمیت اجرای برنامه‌های آموزشی و درمانی برای بهبود بازداری پاسخ در کودکان دارای اتیسم توجه کنید.

  • بازداری مهارتی است که می‌توان با تمرین‌های هدفمند و منظم بهبود بخشید.
  • مداخلات باید مبتنی بر بازی و فعالیت‌های جذاب و قابل تکرار باشند تا انگیزه کودک حفظ شود.
  • بازداری تقویت شده می‌تواند به بهبود کلی مهارت‌های اجرایی و تنظیم هیجانی کمک کند و باعث کاهش رفتارهای مشکل‌ساز شود.

بازی‌هایی برای افزایش مهارت بازداری پاسخ در کودکان اتیسم

  • صبر با شمارش: محرکی قوی در دسترس کودک قرار دهید و سپس به او بگویید تا زمانی که شمارشم تموم نشد نمیتونی ازش استفاده کنی!
  • بازی استپ: هرموقع صدایی را شنید فعالیت را متوقف کند.
  • بازی حرکات آهسته: کودک باید از حرکات آهسته شما تقلید کند.
  • چراغ سبز: حرکت به سمت محرک مورد علاقه هر زمان که چراغ سبز شد.
  • صندلی بازی

سخن پایانی

بازداری پاسخ یکی از مهارت‌های اساسی برای رشد شناختی، رفتاری و اجتماعی کودکان است و در کودکان دارای اختلال طیف اتیسم، توجه ویژه به این حوزه می‌تواند تغییرات قابل توجهی در کیفیت زندگی کودک و خانواده ایجاد کند. شناخت دقیق این مهارت و درک چالش‌هایی که ضعف آن ایجاد می‌کند، نخستین گام برای انتخاب مداخلات موثر و هدفمند است.

مرکز تهران اتیسم مجموعه‌ای متنوع از برنامه‌های آموزشی و درمانی مبتنی بر شواهد علمی و تجربی را در قالب یک رویکرد جامع آموزشی-درمانی برای ارتقاء مهارت‌های بازداری پاسخ در کودکان دارای اتیسم ارائه می‌کند. این برنامه‌ها با تمرکز بر بازی، تعامل و یادگیری تدریجی، به خانواده‌ها کمک می‌کند تا مهارت‌های اجرایی فرزندان خود را گام‌به‌گام تقویت کنند.

منابع

Miyake, A., Friedman, N. P., Emerson, M. J., Witzki, A. H., Howerter, A., & Wager, T. D. (2000).
"The unity and diversity of executive functions and their contributions to complex “frontal lobe” tasks: A latent variable analysis." Cognitive Psychology, 41(1), 49–۱۰۰.
 Ozonoff, S., Pennington, B. F., & Rogers, S. J. (1991).
"Executive function deficits in high-functioning autistic individuals: relationship to theory of mind." Journal of Child Psychology and Psychiatry, 32(7), 1081-1105.

Christ, S. E., Holt, D. D., White, D. A., & Green, L. (2007).
"Inhibitory control in children with autism spectrum disorder." Journal of Autism and Developmental Disorders, 37(6), 1155-1165.

Kenworthy, L., Yerys, B. E., Anthony, L. G., & Wallace, G. L. (2008).
"Understanding executive control in autism spectrum disorders in the lab and in the real world." Neuropsychology Review, 18(4), 320-338.

Di Martino, A., Ross, K., Uddin, L. Q., Sklar, A. B., Castellanos, F. X., & Milham, M. P. (2009). "Functional brain correlates of response inhibition in children and adults with autism spectrum disorders." Human Brain Mapping, 30(10), 3329-3340.

Kenworthy, L., Yerys, B. E., Anthony, L. G., & Wallace, G. L. (2014).
"Improving executive, emotional, and social functioning in autism spectrum disorder with the Unstuck and On Target! Program." Autism, 18(8), 890-906.


ثبت نام دوره جدید (دوره بیست و یک) تربیت مربی درمانگر اتیسم با روش ABA با همکاری دانشگاه شهید بهشتی و مرکز تهران اتیسم - تابستان 1404

تغییر زمان برگزاری دوره جدید تربیت مربی درمانگر اتیسم با روش تحلیل رفتار کاربردی ABA (تابستان ۱۴۰۴)

قطب عصب‌روانشناسی شناختی با همکاری مرکز تهران اتیسم برگزار می‌کند:

بیست و یکمین دوره پایه تربیت مربی / درمانگر اتیسم با روش تحلیل رفتار کاربردی ABA

با توجه به رخداد حوادث اخیر در کشور، تاریخ جدید برگزاری دوره به شکل زیر است:

روزهای جمعه ۳ و ۱۰ مردادماه ۱۴۰۴ ساعات ۸ تا ۱۶

مدرسین: پروفسور حمیدرضا پوراعتماد، دکتر سعید صادقی، دکتر اسماعیل شیری

این دوره بصورت آنلاین برگزار خواهد شد.

شماره ثبت نام: ۰۹۳۳۵۳۷۴۳۳۵ (در تلگرام پیام دهید)

اطلاعات بیشتر و جزئیات ثبت نام در پوستر آمده است.

بیشتر بخوانید:

 


 

گزارش پیشرفت آموزش و درمان بهراد کودک دارای اوتیسم در مرکز تهران اتیسم

گزارش پیشرفت بهراد

نمودارها و روایت پیشرفت بهراد

تاریخ به روز رسانی: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ارزیابی اول

تهیه گزارش: دکتر محمد کیانی

۱۷ مرداد ۱۴۰۲

گزارش پیشرفت آموزش و درمان بهراد کودک دارای اوتیسم در مرکز تهران اتیسم

آغاز داستان بهراد: روز ورود به مرکز

بهراد عزیز نزدیک به ۲ سال داشت که برای اولین بار و به منظور حضور در یک جلسه جامع ارزیابی تشخیصی همراه با خانواده گرامی‌اش وارد مرکز تهران اتیسم شد.

در جلسه ارزیابی با حضور متخصصان مرکز، تشخیص اتیسم تایید شد. این تشخیص همچنین در روزهای بعد توسط یک روانپزشک کودک و نوجوان مجددا مورد تایید قرار گرفت.

در جلسه ارزیابی با توجه به نتایج آزمون‌ها، بررسی شرح حال کودک و خانواده و همچنین مصاحبه بالینی و مشاهدات رفتاری، تصمیم بر آن شد که پیش از آغاز دوره آموزش و درمان ABA، برخی از اصلاحات در سبک زندگی کودک و خانواده انجام پذیرد. همچنین لازم بود به جهت ارتقاء توانایی‌های والدین در ارتباط موثر با کودک، آموزش‌هایی ارائه شود. به همین جهت شرکت در دوره‌های جیره عاطفی و کارگاه آموزش ارتبط از طریق بازی به خانواده توصیه شد. بعلاوه توصیه شد که استفاده از وسایل دیجیتال بطور کامل قطع شود. همچنین آموزش‌هایی برای اصلاح و تغییر سبک زندگی به خانواده ارائه گردید.

از مهرماه ۱۴۰۳ خدمات ABA بهراد عزیز بصورت ۳ روز در هفته آغاز شد و پس از مدتی بصورت ۶ روز در هفته ادامه پیدا کرد.

۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴

گزارش پیشرفت آموزش و درمان بهراد کودک دارای اوتیسم در مرکز تهران اتیسم

پیشرفت‌های بسیار رضایت بخش

جلسات ارزیابی پیشرفت کودکان هر ۶ ماه یکبار در مرکز تهران اتیسم برگزار می‌شود. اولین جلسه ارزیابی پیشرفت بهراد عزیز نیز با کمی تاخیر (بنا به دلایلی) پس از ۷ ماه از آغاز خدمات جامع ABA، امروز برگزار شد.

در جلسه ارزیابی با حضور بهراد، والدین گرامی او، پروفسور پوراعتماد، مدیر مرکز خانم صنیعی و ارزیاب کودک، پیشرفت‌های بهراد عزیز مورد بررسی قرار گرفت.

بطور کلی نتایج ارزیابی‌ها رضایت بخش بود و نشان داده شد که بهراد در تمامی حیطه‌های رشدی پیشرفت قابل ملاحضه‌ای داشته است (برخی از جزییات پیشرفت کودک و همچنین گزارش مادر بهراد از پیشرفت‌های او در صفحه ۲ قرار گرفته است)

در جلسه ارزیابی برای ادامه روند آموزش و درمان کودک موارد زیر توصیه شد:

  • استمرار آموزش و درمان به روش ABA بصورت ۳ روز در هفته
  • ثبت‌نام و حضور در مهدکودک
  • شرکت در کلاس‌های ورزشی و تجربه فعالیت‌های حرکتی جدید
  • شرکت در فضاها و کلاس‌های گروهی

جزییات بیشتر روند پیشرفت بهراد عزیز را با آمار و نمودار و همچنین از زبان مادر گرامی او در صفحه ۲ بخوانید و بشنوید.

  • تصاویر کودک تزیینی است.
ثبت‌نام ارزیابی و مداخله مهارت‌های ورود به مدرسه و پیشرفت تحصیلی برای کلیه کودکان آغاز شد - مرکز تهران اتیسم

ثبت‌نام برنامه ارزیابی و مداخله مهارت‌های ورود به مدرسه و پیشرفت تحصیلی برای کودکان آغاز شد

ثبت‌نام برنامه ارزیابی و مداخله مهارت‌های ورود به مدرسه و پیشرفت تحصیلی برای کلیه کودکان در مرکز تهران اتیسم آغاز شد.

این برنامه ویژه دو گروه از کودکان است:

  • کودکان دارای رشد عادی
  • کودکان با نیازهای ویژه (اتیسم، اختلال یادگیری، کم‌توان ذهنی و…)

 

برای گروه ۴ تا ۷ سال:

  • آمادگی‌های لازم برای ورود به مدرسه

برای گروه ۸ تا ۱۲ سال:

مشکلات تحصیلی، یادگیری، آموزشی  (خواندن، نوشتن، ریاضی)

 

برای ثبت‌نام و یا کسب اطلاعات بیشتر از ۱۶ تا ۲۰ با شماره ۸۸۶۳۳۷۱۵-۰۲۱ تماس حاصل نمایید.

 

 


 

گزارش پیشرفت آموزش و درمان مهستا کودک دارای اوتیسم در مرکز تهران اتیسم

گزارش پیشرفت مهستا

نمودارها و روایت پیشرفت مهستا

تاریخ به روز رسانی: ۲۶ اسفندماه ۱۴۰۳ارزیابی دوم

۱۸ مهرماه ۱۴۰۲

گزارش پیشرفت آموزش و درمان مهستا کودک دارای اوتیسم در مرکز تهران اتیسم

آغاز داستان مهستا: روز ورود به مرکز

مهستا کوچولو کمی بیشتر از ۲ سال داشت که برای اولین بار همراه با خانواده گرامی برای برگزاری یک جلسه ارزیابی جامع تشخیصی میهمان مرکز تهران اتیسم شد.

خانواده پیش از این تاریخ متوجه علایم شدید اتیسم در مهستای عزیز شده بودند و نزد یک متخصص، تشخیص اتیسم گرفته شده بود. در جلسه ارزیابی تشخیصی در تهران اتیسم این تشخیص مجددا تایید شد.

بعد از ارزیابی و سنجش نیازهای کودک در این جلسه تصمیم گرفته شد که پیش از آغاز خدمات جامع آموزشی و درمانی ABA، برخی اقدامات آموزشی و اصلاحی انجام شود. از این رو به خانواده توصیه شد که در دوره جیره عاطفی و کارگاه آموزش ارتباط از طریق بازی شرکت کنند. همچنین توصیه‌ها و برنامه‌هایی برای اصلاح و تغییر سبک زندگی به خانواده ارائه شد.

در اواخر زمستان ۱۴۰۲ خدمات ABA مهستای عزیز بصورت ۶ روز در هفته آغاز شد.

۲۷ مردادماه ۱۴۰۳

گزارش پیشرفت آموزش و درمان مهستا کودک دارای اوتیسم در مرکز تهران اتیسم

پیشرفتهای رضایت بخش مهستا

حالا ۶ ماه از آغاز خدمات جامع آموزشی و درمانی مهستا کوچولو گذشته است و طبق روال مرکز تهران اتیسم اولین جلسه ارزیابی پیشرفت کودک برگزار شد.

این جلسه با حضور مهستای عزیز و خانواده گرامی او، پروفسور حمیدرضا پوراعتماد، مدیر فنی مرکز خانم صنیعی و ارزیاب مسئول کودک برگزار شد.

با بررسی گزارش‌های ارزیاب کودک و مربی و همچنین مشاهده و بررسی رفتاری کودک در جلسه، در مجموع پیشرفت‌های کودک رضایت‌بخش ارزیابی گردید (نتایج پیشرفت IEP در ابعاد مختلف رشدی در صفحه ۲ آمده است)

در این جلسه برای ادامه مسیر آموزش و درمان کودک موارد زیر توصیه شد:

  • ادامه روند جامع آموزشی ABA
  • مشورت با روانپزشک متخصص کودک و نوجوان در رابطه با برخی از نگرانی‌ها
  • پیگیری نتیجه EEG که توسط متخصص مغز و اعصاب کودکان به خانواده توصیه شده بود.

۲۶ اسفندماه ۱۴۰۳

گزارش پیشرفت آموزش و درمان مهستا کودک دارای اوتیسم در مرکز تهران اتیسم

نتایج بسیار خوب همراه با حضور برخی از مشکلات

حالا یک سال از آغاز خدمات جامع آموزشی و درمانی تهران اتیسم برای مهستا کوچولو می‌گذرد و امروز جلسه دوم ارزیابی پیشرفت کودک با حضور تمامی افراد مسئول در پرونده مهستای عزیز برگزار شد.

نتیجه بررسی گزارشها و ارزیابی کودک در جلسه نشان داد که با گذشت ۱۳ ماه از دریافت خدمات، مهستای عزیز به اندازه ۲۵ ماه پیشرفت داشته است (نتایج با جزییات بیشتر در صفحه ۲ آمده است)

با اینحال در مجموعه گزارشها و نتایج ارزیابی همین جلسه برخی از مشکلات حضور داشتند که مهم‌ترین آن‌ها مجموعه رفتارهای اضافه و بی‌قراری کودک بود.

برای ادامه روند آموزش و درمان مهستای عزیز در این جلسه موارد زیر توصیه شد:

  • ادامه برنامه‌های آموزشی جامع ABA
  • مراقبین کودک برای کاهش و مدیریت رفتارهای اضافه برنامه منسجمی را در طول روز اجرا کنند.
  • با تشخیص متخصص مغز و اعصاب داروهایی تجویز شده بود که لازم است مصرف این داروها طبق نظر پزشک کودک ادامه یابد.

جزییات بیشتر روند پیشرفت مهستا را با آمار و نمودار و همچنین از زبان مادر مهستا در صفحه ۲ بخوانید و بشنوید.

  • تصاویر کودک تزیینی است.
سالگرد مراسم نکوداشت پروفسور حمیدرضا پوراعتماد

در امتداد راهی که آغاز شد: به مناسبت سالگرد مراسم نکوداشت پروفسور حمیدرضا پوراعتماد

سال گذشته در چنین روزی مراسم نکوداشت پروفسور حمیدرضا پوراعتماد به پاس بیش از ربع قرن خدمات ارزشمند ایشان به جامعه اتیسم ایران، در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد. این مراسم که به همت خانواده‌های کودکان دارای اتیسم، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی و پژوهشکده علوم شناختی و مغز دانشگاه شهید برگزار می‌شد فرصتی بود برای مکث بر مسیر پرثمری که در طول دهه‌ها طی شده، برای تامل در جایگاه شخصیتی که تاثیر او هم در ساختارهای علمی و هم در زیست خانواده‌های متاثر از اختلال طیف اتیسم، انکارناپذیر است.

این بزرگداشت صرفا تجلیلی از گذشته نبود، بلکه نشانه‌ای از اهمیت تداوم نگاهی بود که از ابتدا با نهادسازی، پژوهش، آموزش و مشارکت خانواده‌ها شکل گرفت. پروفسور پوراعتماد از جمله معدود چهره‌هایی است که توانسته میان دانش نظری، تجربه بالینی و دغدغه اجتماعی پیوندی پایدار برقرار کند؛ پیوندی که امروز نیز در بسیاری از حوزه‌های سیاست‌گذاری و خدمات تخصصی اتیسم قابل ردیابی است.

ساخت نهادهایی همچون مرکز ساماندهی درمان و توانبخشی اختلالات اتیستیک، راه‌اندازی برنامه‌های دانشگاهی در روان‌شناسی بالینی کودک و نوجوان و علوم شناختی، تدوین اسناد، ضوابط و آیین‌نامه‌های تخصصی روانشناسی کشور و تاسیس مراکز جامع اتیسم، بخشی از کارنامه‌ای است که نه تنها در قامت پروژه‌های اجرایی، بلکه به مثابه زیرساخت‌های فرهنگی و حرفه‌ای تاثیرگذار بوده‌اند. استمرار این مسیر، به‌خودی‌خود یکی از دستاوردهای بنیادینی است که نقش او را در حافظه نهادی کشور تثبیت می‌کند.

در مراسم سال گذشته، آن‌چه بیش از سخنرانی‌ها در خاطر ماند، روایت‌های والدینی بود که تجربه مواجهه با نهادهای تحت هدایت دکتر پوراعتماد را بازگو کردند. این روایت‌ها نشان می‌داد که اثر یک سیاست یا ساختار، زمانی معنا می‌یابد که در زندگی روزمره افراد قابل لمس باشد. گفت‌وگوهای آن روز نشان داد که چگونه نگاه انسانی، همراه با رویکردی علمی، می‌تواند اعتماد، امید و مسیر را برای خانواده‌ها بازسازی کند.

مرور این مسیر در سالگرد آن مراسم، یادآور این پرسش است که چگونه می‌توان آن نگاه موثر را به الگویی پایدار در سطح سیاست عمومی و آموزش تبدیل کرد. در شرایطی که خدمات روان‌شناختی و شناختی همچنان با چالش‌هایی چون پراکندگی، کمبود منابع تخصصی و ضعف آموزش عمومی روبه‌روست، بازخوانی تجربه‌های موفق گذشته می‌تواند راهگشا باشد، به شرط آنکه با دیدی توسعه‌محور نگریسته شود.

بزرگداشت جایگاه پروفسور پوراعتماد، تنها اشاره به یک چهره نیست، بلکه یادآوری یک افق است: افقی که در آن علم، اخلاق حرفه‌ای و تعهد اجتماعی در کنار هم قرار می‌گیرند. این یادآوری نه صرفا برای قدردانی، که برای طرح دوباره‌ این پرسش است که چه باید کرد تا مسیرهای گشوده‌شده، عمیق‌تر و ماندگارتر ادامه یابند. سالگرد آن مراسم، بهانه‌ای‌ست برای ادامه گفت‌وگو؛ گفت‌وگویی که یک سال پیش آغاز شد، اما پایان ندارد.

 

دکتر محمد کیانی، مرکز تهران اتیسم

 

 

تاثیر عناصر تغذیه‌ای مانند روی، منیزیم و ویتامین د بر کاهش رفتارهای تکراری در کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم

تاثیر عناصر تغذیه‌ای مانند روی، منیزیم و ویتامین د بر کاهش رفتارهای تکراری در کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم

نویسنده: رسول رحمتی

بازبینی و ویرایش: دکتر محمد کیانی

کودکان دارای اوتیسم گاهی رفتارهایی رو بارها و بارها تکرار می‌کنند. این رفتارها میتواند به خاطر کمبود بعضی ویتامین‌ها و مواد معدنی باشد (مثل روی، منیزیم و ویتامین دی) که برای کارکرد صحیح مغز بسیار حیاتی هستند. وقتی این مواد ناکافی باشد، مغز عملکرد درستی نخواهد داشت و رفتارهای تکراری زیاد می‌شود. تحقیقات جدید نشان داده است که بررسی تامین کافی این مواد منجر به بهبود رفتار می‌شود. در ادامه این با تهران اتیسم همراه باشید تا یافته‌های علمی جدید را بررسی کنیم.

رفتارهای تکراری یکی از نشانه‌های اصلی در کودکان دارای اختلال طیف اتیسم است که شامل حرکت‌های مکرر، تمرکز بیش از حد روی اشیاء یا نظم خاصی در کارها می‌شود. این رفتارها گاهی می‌توانند مانع یادگیری، بازی با دیگران یا داشتن تعاملات اجتماعی مؤثر شوند. در سال‌های اخیر، پژوهش‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که وضعیت تغذیه‌ای کودکان ممکن است نقش مهمی در بروز یا کاهش این رفتارها داشته باشد. برخی ریزمغذی‌ها مانند روی، منیزیم و ویتامین د، برای رشد و عملکرد مناسب مغز بسیار حیاتی هستند.

نقش ریزمغذی‌ها در عملکرد مغز

روی و منیزیم به مغز کمک می‌کنند تا انتقال پیام‌های عصبی به‌درستی انجام شود. نبودن مقدار کافی این مواد در بدن می‌تواند باعث بی‌قراری، اضطراب و رفتارهای تکراری شود. ویتامین د نیز به رشد مغز، عملکرد سیستم ایمنی و تنظیم خلق‌وخو کمک می‌کند. کمبود این مواد در خون کودکان دارای اتیسم بیشتر از کودکان دیگر مشاهده شده است و این مسئله ممکن است بر شدت علائم رفتاری آن‌ها تاثیر بگذارد.

یافته‌های پژوهشی جدید

در یک پژوهش معتبر در سال ۲۰۲۳، محققان به ۶۰ کودک دارای اتیسم، به مدت ۳ ماه مکمل‌های روی و منیزیم دادند. نتایج نشان داد که رفتارهای تکراری این کودکان کمتر شد و سطح بی‌قراری‌شان نیز کاهش یافت. همچنین مطالعه‌ای دیگر در سال ۲۰۲۴ نشان داد کودکانی که سطح ویتامین D خونشان بالاتر بود، رفتارهای تکراری کمتری داشتند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که مصرف درست و علمی ریزمغذی‌ها می‌تواند بخشی از برنامه درمانی موثر باشد.

تفاوت‌های فردی و عوامل زمینه‌ای در پاسخ به ریزمغذی‌ها

یکی از نکات مهمی که در استفاده از مکمل‌های تغذیه‌ای باید در نظر گرفته شود، تفاوت‌های فردی در پاسخ به آن‌هاست. ژنتیک، سطح متابولیسم، وضعیت گوارشی و وجود سایر مشکلات پزشکی می‌تواند تعیین‌کننده باشد که یک کودک تا چه حد از مصرف این ریزمغذی‌ها سود می‌برد. برای مثال، برخی از کودکان دارای اتیسم دچار مشکلات جذب در دستگاه گوارش هستند که باعث می‌شود حتی با مصرف مکمل‌ها، سطح مواد مغذی در خون بالا نرود. همچنین، عواملی مانند نوع رژیم غذایی، میزان قرارگیری در معرض نور خورشید (برای ویتامین D)، یا مصرف داروهای خاص می‌تواند در اثربخشی مکمل‌ها نقش داشته باشد. بنابراین، بررسی جامع وضعیت بدنی هر کودک قبل از آغاز مداخله تغذیه‌ای، ضروری است.

تغذیه در کنار سبک زندگی روزمره

برای اینکه تاثیر ریزمغذی‌ها در کاهش رفتارهای تکراری به‌درستی ظاهر شود، لازم است تغذیه بخشی از یک رویکرد جامع به سبک زندگی کودک باشد. خواب کافی، فعالیت بدنی منظم و کاهش استرس‌های محیطی نیز بر عملکرد مغز و تنظیم رفتاری تاثیر دارند. مثلا کمبود خواب می‌تواند اثر مثبت ویتامین D یا منیزیم را خنثی کند، یا تغذیه سالم در کنار زمان‌بندی منظم وعده‌های غذایی می‌تواند به ثبات خلق‌وخوی کودک کمک کند. بنابراین، بهبود وضعیت تغذیه‌ای نباید به‌صورت جداگانه دیده شود، بلکه باید در چارچوب یک سبک زندگی حمایتگر و منظم قرار بگیرد که نیازهای جسمی و روانی کودک را هم‌زمان در نظر می‌گیرد.

کاربرد درمانی و احتیاط‌ها

مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای باید حتما با تجویز پزشک و بعد از انجام آزمایش خون انجام شود. هر کودکی ممکن است واکنش متفاوتی نشان دهد، به‌ویژه اگر شدت علائم یا شرایط بدنی خاصی داشته باشد. این روش درمانی به‌تنهایی کافی نیست، اما اگر همراه با روش‌های تخصصی مانند تحلیل رفتار کاربردی باشد، اثربخشی آن بیشتر خواهد شد.

سخن پایانی

تحقیقات نشان می‌دهند که تامین مناسب مواد مغذی مانند روی، منیزیم و ویتامین D، می‌تواند نقش مهمی در کاهش رفتارهای تکراری در کودکان دارای اختلال طیف اتیسم داشته باشد. این یافته‌ها به ما کمک می‌کند تا درمان‌های تلفیقی و هدفمندتری برای این کودکان طراحی کنیم.

اگر در این زمینه برای کودک خود نیاز به مشاوره دارید می‌توانید از متخصصان مرکز تهران اتیسم راهنمایی بگیرید.

منابع

Yasuda, H., & Tsutsui, T. (2023).
Effects of zinc and magnesium supplementation on repetitive behaviors in children with autism spectrum disorder: A double-blind randomized trial.
Nutrients, 15(6), 1189.
https://doi.org/10.3390/nu15061189

Saad, K., Abdel-Rahman, A. A., Elserogy, Y. M., Al-Atram, A. A., & Bjørklund, G. (2024).
Vitamin D status in autistic children and the impact of vitamin D supplementation on behavioral symptoms: A randomized clinical trial.
Child Neurology Open, 11, 1–۹.
https://doi.org/10.1177/2329048X241171235

Adams, J. B., Audhya, T., McDonough-Means, S., Rubin, R. A., Quig, D., & Geis, E. (2023).
Nutritional and metabolic status of children with autism vs. neurotypical children, and the association with autism severity.
Autism Research and Treatment, 2023, Article ID 5840934.
https://doi.org/10.1155/2023/5840934


اطلاعیه برقراری فعالیت‌های مرکز تهران اتیسم

با آرزوی تندرستی و آرامش برای تمامی کودکان عزیز مرکز تهران اتیسم و خانواده‌های گرامی

بدین‌وسیله به اطلاع می‌رسانیم که تمام فعالیت‌های مرکز تهران اتیسم طبق روال پیشین در حال انجام است و تیم تخصصی ما با تمام توان و تعهد در کنار شما ایستاده است.

وظیفه انسانی و تخصصی ما در قبال کودکان‌مان متوقف‌ناشدنی است.

در کنار شما هستیم.
با امید به روزهای روشن

مرکز تهران اتیسم

 


 

مدرسه تابستانی تخصصی برای کودکان ۴ تا ۱۰ سال

موسسه شناخت و ارتباط با همکاری مرکز تهران اتیسم برگزار می‌کند:

مدرسه تابستانی برای کودکان با چالش‌های توجه، ارتباط و تعامل اجتماعی

ویژه دو گروه سنی ۴ تا ۶ سال و ۷ تا ۱۰ سال

عناوین کلاس‌ها:

  • مهارت اجتماعی
  • تئوری ذهن و مهارت زندگی
  • هنر و اوریگامی
  • رباتیک
  • آزمایشگاه علوم و بازی ریاضی
  • آشپزی
  • بازی ورزش
  • موسیقی
  • قصه گویی و نمایش خلاق
  • اردوهای ماجراجویانه
  • و…

همراه با طراحی و نظارت تخصصی تیم روانشناسی کودک با محیطی ایمن، شاد و آموزشی

شروع دوره: ۱ تیرماه

آدرس مدرسه: شهرک سئول، مدرسه شناخت و ارتباط

 

برای ثبت‌نام و دریافت اطلاعات بیشتر لطفا به شماره زیر در واتساپ پیام دهید:📱 ۰۹۱۲۸۰۶۶۸۷۴

✨ تابستانی پربار، هدفمند و شاد برای فرزندانتان فراهم کنید ✨

 

 


 

10 حقیقتی باید درباره اوتیسم بدانید

۱۰ چیزی که باید درباره اوتیسم بدانیم

در این ویدئو که در تهران اتیسم زیرنویس شده ۱۰ نکته‌ مهم که درباره اتیسم باید بدانیم را با هم مرور می‌کنیم. با ما همراه باشید.

می‌خواهید بیشتر درباره اتیسم بدانید؟ به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله “اتیسم چیست؟ راهنمای جامع اوتیسم از علایم تا درمان” را مطالعه کنید.