کودکان دارای اتیسم با چالش‌های منحصر به فردی مواجه هستند که می‌تواند در یادگیری و تعاملات اجتماعی آنها تاثیرگذار باشد. از سوی دیگر با ایجاد محیطی مناسب و استفاده از روش‌های آموزشی متناسب، می‌توان به بهبود پیشرفت تحصیلی این کودکان کمک کرد.
شناسایی و رفع موانع، بهره‌گیری از تکنولوژی‌های آموزشی و همچنین تعامل موثر بین معلمان، خانواده‌ها و متخصصان، از جمله اقداماتی است که می‌تواند در جهت پیشرفت تحصیلی کودکان دارای اتیسم موثر باشد. پژوهشی که اخیرا انجام شده به بررسی عوامل پیشرفت و همچنین عوامل عدم پیشرفت کودکان دارای اتیسم پرداخته است در ادامه با تهران اتیسم همراه باشید تا این عوامل را بررسی کنیم.
در این مطالعه مکدوگال و همکاران به بررسی این موضوع پرداخته‌اند که چه مسائلی باعث تسهیل پیشرفت و چه مسائلی باعث عدم پیشرفت تحصیلی کودکان دارای اتیسم می‌شود. به این منظور به انجام مصاحبه‌ای نیمه ساختاریافته با ۱۰ معلم که سابقه کاری بالایی در تدریس به کودکان دارای اتیسم دارند، پرداخته‌اند.
نتایج تحصیلی افراد دارای اتیسم در مدرسه بسیار متفاوت است. برخی از دانش‌آموزان در دروس نمره‌های پایین و برخی دیگر نمرات بسیار خوبی را بدست می آورند. این تفاوت در دروس ریاضی و در دروسی که نیازمند خواندن و حفظ کردن است مشاهده می‌شود.
پژوهش اخیر نشان می‌دهد که عوامل زیر برای پیشرفت کودکان دارای اتیسم از نظر تحصیلی نقش مهمی را ایفا می‌کند:
- هوش
- گفتار اولیه
- پردازش حسی
- مهارت‌های اجتماعی
- شدت اتیسم
- مشارکت در برنامه‌های کشف استعداد
در این پژوهش به بررسی موانع پیشرفت تحصیلی در کودکان دارای اتیسم نیز پرداخته شده است. در ادامه به طور خلاصه هر مسئله را همراه با نقل قول‌هایی از معلمان آورده‌ایم.
تاثیر پردازش حسی بر پیشرفت تحصیلی کودکان دارای اتیسم
یکی از معلمان می‌گوید:
“(او) زیاد تکان می‌خورد، از صندلی خود خارج می‌شود، صدا می‌دهد، چیزها را ردیابی می‌کند، و این مسئله در پردازش حسی تاثیر مستقیمی بر پیشرفت تحصیلی او می‌گذارد چون اگر من ایستاده تدریس کنم، او واقعا نمی‌تواند توجه‌اش را روی من نگه دارد.”
معلم دیگری می‌گوید:
“اگر تعداد دانش آموزان دارای اتیسم زیاد شود تفاوت‌های حسی مسئله ساز است. به طور مثال یکی از بچه‌ها دوست دارد در محیطی پرنور باشد در حالی که همین نور زیاد برای کودکی دیگر آسیب زا است و دوست دارد در محیطی کم نور باشد.”
تاثیر اضطراب بر پیشرفت تحصیلی کودکان دارای اتیسم
تقریبا همه معلمان بر اهمیت مشکل اضطراب تاکید دارند. یکی از معلمان می‌گوید:
“گاهی اوقات کمترین تنشی او را از یادگیری باز می‌دارد، مثلا در یکی از شرایط این اتفاق افتاد که بطری آبی که نزدیک سینک بود ذهنش را درگیر کرده بود و بطری را می‌خواست. عدم دسترسی به بطری اضطرابش را به حدی رسانده بود که یادگیری غیرممکن شده بود.”
تاثیر توانایی‌های ارتباطی بر پیشرفت تحصیلی کودکان دارای اتیسم
طبق گزارش نیمی از معلمان توانایی‌های ارتباطی چه از نظر برقراری و چه از نظر بازخورد به ارتباط دیگران را دروازه‌ای برای ورود به یادگیری می‌دانند. حتی این مسئله که گاها آزار و اذیت دیگر دانش‌آموزان را گزارش ندهند مسئله ساز است.
مسائل مربوط به کیفیت و ساختار مدرسه
ارائه جدول برنامه زمانی به صورت تصویری و دارای اهداف روشن برای آموزش و کار به دانش‌آموزان دارای اتیسم این کمک را می‌کند تا آنچه را که در ادامه روز قرار است انجام دهند را بپذیرند و روی آن تمرکز کنند.
یکی از معلم‌ها در این زمینه می‌گوید:
برنامه تصویری به کودکان دارای اتیسم کمک می‌کند تا ساختار روزشان را در ذهن خود بسازند، بنابراین می‌توانند بنشینند و به جای اینکه مضطرب باشند یا به نوعی ندانند چه اتفاقی قرار است رخ دهد روی آنچه که در حال وقوع است تمرکز کنند.
موارد دیگری که به کودکان دارای اتیسم در مدرسه کمک می‌کند
مشخص کردن مدت زمان
ارائه مدت زمان مشخص برای انجام کار به دانش آموزان دارای اتیسم مفید خواهد بود.
یکی از معلم‌ها می‌گوید:
برخی از کودکان حجم زیادی از کار درسی پیش رو را می‌بینند و نفسی عمیق می‌کشند و از انجام آن کار سرباز می‌زنند. بنابراین استراتژی خرد کردن تکلیف به بخش‌های کوچک‌تر و مشخص کردن مدت زمان برای انجام هر کار استراتژی بسیار کمک کننده‌ای است.
منابع مالی
منابع مالی برای دسترسی به امکانات آموزشی و دسترسی به تعداد کافی معلم برای هر دانش آموز، کمک‌معلم و متراژ کلاس نیز تاثیر قابل توجهی دارد.
مهارت‌ها و ویژگی‌های معلم
به وضوح تمامی موارد ذکر شده نیازمند درک و تخصص کافی معلم از مسئله اتیسم است تا او بتواند حمایت مناسب را از دانش آموز خود داشته باشد.
برخی از مهارت‌هایی که معلم کودک دارای اتیسم لازم است داشته باشد:
- ایجاد محیط و شرایط حسی مناسب برای کودک
- ارائه آموزش متناسب با سطح شناختی و کلامی کودک: به نقل قول یکی از معلم‌ها در مورد همین موضوع دقت کنید: “آموزش به هر کودک باید کاملا شخصی‌سازی شده باید باشد. مانند لباسی که خیاط برای هر فرد می‌دوزد.”
- پیشگیری از شرایط اضطراب آور
- توانایی ایجاد ارتباط و ایجاد اعتماد برای اینکه کودکان متوجه این شوند که شما آنها را درک می‌کنید.
نتیجه گیری
این پژوهش به وضوح نشان می‌دهد که پیشرفت تحصیلی کودکان دارای اتیسم به عوامل متعددی بستگی دارد که از توانایی‌های ارتباطی و پردازش حسی تا شرایط محیطی و کیفیت آموزش را در بر می‌گیرد. معلمان با ایجاد محیطی حمایتی و متناسب با نیازهای ویژه این کودکان، می‌توانند نقش مهمی در کاهش موانع تحصیلی و افزایش مشارکت و انگیزه‌های یادگیری ایفا کنند. با این حال، برای دستیابی به نتایج بهتر، نیاز به همکاری نزدیک میان معلمان، خانواده‌ها و متخصصان احساس می‌شود تا راهکارهای آموزشی بهینه و منابع لازم فراهم شوند. از طریق چنین همکاری‌هایی، می‌توان به کودکان دارای اتیسم کمک کرد تا پتانسیل‌های خود را به حداکثر برسانند و در مسیر تحصیلی خود موفق‌تر باشند.
در مرکز تهران اتیسم ما برنامه‌های ویژه‌ای را برای آماده سازی کودکان دارای اتیسم برای ورود به مدرسه و دست یابی به موفقیت تحصیلی ارائه می‌دهیم. این برنامه‌ها بصورت دوره‌ای در مرکز تهران اتیسم برگزار می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر این صفحه را مرور کنید تا از برنامه‌های جدید ما آگاه شوید.
گردآوری و ترجمه: رسول رحمتی
بازبینی و ویرایش: دکتر محمد کیانی
