خبرها و تازه‌ها

اضطراب در کودکان دارای اتیسم بسیار شایع است. پژوهش‌ها نشان داده که با مداخله زودهنگام می‌توان در بیش از ۴۰ درصد از این کودکان جلوی انتقال اضطراب به بزرگسالی را گرفت. همچنین اضطراب خود یکی از موانع درمانی در کودکان اتیسم است که با مداخله می‌توان این مانع را از میان برداشت یا تا حد زیادی جلوی آن را گرفت.

گاهی علائم اضطراب از علائم اصلی اتیسم به سادگی قابل تفکیک نیست. کودک متوجه احساس خود و دلیل آن نمی‌شود و نمی‌تواند آن را بیان کند. پس چه علائمی را (بیش از بقیه کودکان دارای اتیسم) از خود بروز می‌دهد؟

• از برخی مکان‌ها، اشیاء یا موقعیت‌های اجتماعی بیشتر اجتناب می‌کند.
• مشکلات خواب بیشتری دارد.
• برون‌ریزی رفتاری بیشتری پیدا می‌کند.

کودک دارای اتیسم که اختلال اضطرابی نیز دارد رفتارهایی برانگیخته شده به دلیل اضطراب (افزون بر رفتارهای اصلی مربوط به اتیسم) دارد. این دو مجموعه رفتار به مرور زمان با مشاهده الگوی رفتارهای کودک قابل تمایز می‌شوند.

در ادامه چند مثال را با هم مرور کنیم:

کودکی که فوبیای خاص دارد از یک شیء، مکان یا موقعیت خاص می‌ترسد که ممکن است به دلیل یک تجربه‌ی منفی شدید و یا حتی بیش‌حسی باشد. مثلا ممکن است کودک از سگ بترسد چون صدای بلندی دارد و کودک نیز نسبت به صدا حساسیت بالایی دارد.

کودکی که اختلال وسواس فکری-عملی ‌دارد افکار تکرار شونده، ناخواسته و مزاحم باعث اضطراب او می‌شوند و ممکن است روال‌های عملی خاصی را انجام دهد تا از اضطراب رهایی پیدا کند. اما روال‌ها و تشریفاتی که یک کودک اتیستیک (بدون اختلال اضطراب) انجام می‌دهد برای او لذت‌بخش است.

کودکی که اضطراب جدایی دارد در زمان جدایی از والدین خود دچار ناراحتی زیادی می‌شود. برای تشخیص این اختلال به سن کودک توجه می‌شود. این اختلال مخصوص دوره کودکی است.

یک درمانگر برای درمان اضطراب چه کمکی می‌کند؟

درمانگر بعد از شناسایی مشکل می‌تواند مجموعه‌ای از راهکارهای آموزشی-درمانی مختلف را ارائه کند. از این جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• شناسایی راه‌اندازهای اضطراب و مهارت‌های انطباقی برای کودک
• مواجهه درمانی
• دارو
• درمان شناختی-رفتاری (مخصوص کودکانی که متوجه کلام می‌شوند)

گردآوری و ترجمه: فاطمه مسرور، هانیه قاسمی

بازبینی و ویرایش: دکتر محمد کیانی

اگر تصور می‌کنید کودک دارای اتیسم شما از اضطراب رنج می‌برد می‌توانید از مشاوره متخصصین مرکز تهران اتیسم کمک بگیرید.

بسیاری از ما تعداد شگفت انگیزی از انتخاب‌های روزانه را بدیهی می‌دانیم. دقیقه به دقیقه، ما یک گزینه را بین گزینه‌های دیگر انتخاب می‌کنیم و می‌دانیم که به واسطه داشتن و انجام آن انتخاب‌ها، تا حدی بر زندگی خود کنترل داریم. برای کودکان مبتلا به اتیسم، ایجاد انتخاب‌ها می‌تواند به کمبود عزت نفس، مشکلات رفتاری و بی‌میلی برای برقراری ارتباط با افراد و موقعیت‌های اطرافشان کمک بسیاری کند. در ادامه با تهران اتیسم همراه باشید تا نکات آموزش انتخاب به کودکان دارای اتیسم را فرا بگیرید و ببینید چگونه گزینه “انتخاب” برای کودکان دارای اتیسم جادو می‌کند؟!

ایجاد مهارت‌های تصمیم گیری فرزند یا دانش آموز برای ایجاد احساس مسئولیت در او نسبت به خودش و خانواده، کلاس درس و فراتر از آن ضروری است. انتخاب‌های مکرر به او کنترل زندگی‌اش را می‌دهد و این کنترل باعث می‌شود او با افراد و محیط اطرافش تعامل موفق‌تری داشته باشد.

انتخاب‌ها را بصورت مثبت بیان کنید!

مفیدترین تاکتیک شما این است که انتخاب‌ها را به صورت مثبت بیان کنید. اکثر ما با عبارات منفی یا اجبارها برای فرزندمان تصمیم می‌گیریم درعوض، باید انتخاب‌هایی مثبت را ارائه دهید، گزینه‌های متعددی که همه آن‌ها مورد قبول هست را به او پیشنهاد کنید. در یک روز معمولی، فرصت‌های زیادی برای ارائه انتخاب‌های مثبت وجود دارد.

به طور مثال:

به جای: “صبحانه رو بخور وگرنه پشیمان میشی.”

از این جمله استفاده کنید: «اول آب هویج می‌خوری یا کیکِ سیب؟»

انتخاب‌های طنز

استفاده از انتخاب‌های طنز، به نرم تر شدن کودک کمک می‌کند.

به جای: “باید کمربند ایمنی ببندی، شوخیم ندارم!” از این جمله استفاده کنید: “امروز دوست داری چه کسی باشی، کمربند ایمنی کاپیتان یا کمربند بتمن؟»

شفاف باشید!

مواقعی وجود خواهد داشت که امکان ارائه یک انتخاب واقعی یا ایمن وجود ندارد. در این شرایط با شفاف بودن (و بدون عذرخواهی) از بهم ریختگی کودک جلوگیری کنید:

• “من نمی‌توانم در این شرایط به شما انتخابی بدهم چون خطرناکه. ممکنه صدمه ببینی”
• “من نمی‌توانم این انتخاب را به شما بدهم زیرا برای پرهام بد است” (عواقب منفی برای یک کودک دیگر دارد)”
• “من  همیشه به شما انتخاب‌های زیادی می‌دهم، اما این بار باید انتخاب بزرگسالان باشد.”

هر انتخابی نتیجه‌ای دارد!

همیشه به یاد داشته باشید که یادگیری انتخاب و تصمیم گیری یک فرآیند است. ارائه انتخاب کافی نیست؛ همچنین باید به فرزندتان فرصت دهید تا در مورد گزینه‌هایی که داده‌اید فکر کند. به‌ویژه زمانی که عواقبی در پی خواهد داشت، به او بگویید صبر کند و نتیجه‌ای را که می‌خواهد در ذهنش تصور کند.

تشویق کنید.

در ادامه نکات آموزش انتخاب به کودکان دارای اتیسم به این نکته توجه داشته باشید که نگرش قابل انجام را نسبت به فرزندتان در میان بگذارید. همیشه به او اجازه دهید بداند که به توانایی او برای انتخاب خوب ایمان دارید. برای انتخاب خوب فرزندتان او را تشویق کنید. مثل سوار شدن بدون جر و بحث در ماشین، آویزان کردن کتش به جای انداختن آن روی زمین، یا به اشتراک گذاشتن یک اسباب بازی.

تعداد گزینه‌ها مهم است.

فقط به اندازه‌ای که فرزندتان ظرفیت ذهنی دارد، گزینه برای انتخاب دهید، که در ابتدا ممکن است فقط دو گزینه خاص باشد. همانطور که توانایی تصمیم گیری او رشد می‌کند، انتخاب‌های بیشتری یا انتخاب‌های گسترده تر و کمتر خاص اضافه کنید.

هدف پرورش است نه اجبار!

در این مطلب تعدادی از نکات آموزش انتخاب به کودکان دارای اتیسم را مرور کردیدم. همیشه به یاد داشته باشید که هدف شما از ارائه انتخاب‌های معنادار، پرورش مهارت‌های تصمیم گیری است، نه اجبار به تبعیت یا تغییر رفتار منفی. ما این نکته را تکرار می‌کنیم زیرا کلید استفاده موثر از استراتژی انتخاب است. شما می‌خواهید فرزندتان موفق باشد. به عنوان یک فرد بالغ در تعامل، شرایطی را تنظیم کنید که او را قادر می‌سازد تا در مورد تصمیم گیری در زندگی خود احساس مثبتی داشته باشد. تلاش‌های او را با ارائه انتخاب‌های برنامه ریزی شده و ضعیف خراب نکنید.

گردآوری و ترجمه رسول رحمتی
بازبینی و ویرایش دکتر محمد کیانی

منبع اصلی: +

آمارها نشان می‌دهند که در بیشتر جوامع پسران تقریبا ۴ برابر دختران تشخیص اتیسم می‌گیرند. در این رابطه تاکنون پژوهش‌های متعددی انجام شده است تا بتواند به این سوال پاسخ دهد که “چرا دختران کمتر از پسران تشخیص اتیسم می‌گیرند؟“

نتایج مطالعات در این زمینه بسیار متفاوت است و این موضوع روشن می‌سازد که تنها یک عامل دلیل این میزان از تفاوت در تعداد تشخیص نیست بلکه مجموعه‌ای از عوامل وجود دارند که باعث این اختلاف می‌شوند. در ادامه با تهران اتیسم همراه باشید تا برخی از این عوامل را مرور کنیم.

ژنتیک و جنسیت

نتایج برخی از مطالعات نشان می‌دهد که دلیل این اختلاف جنسیت و تفاوت در بازنمایی‌هایی ژنتیکی است. در واقع نتایج این مطالعات بیان می‌کند که پسران بیشتر از دختران مبتلا به اتیسم می‌شوند. به همین جهت نیز آمار پسران تشخیص گرفته بیشتر از دخترانی است که تشخیص اتیسم گرفته‌اند. 

اما این تمام موضوع نیست. نتایج مطالعات دیگر درباره نرخ اتیسم عوامل دیگری را آشکار می‌سازد.

روش‌های ارزیابی و تشخیص اتیسم

برخی از مطالعات ریشه تاریخی شکل گیری روش‌های ارزیابی و تشخیصی اتیسم را مورد بررسی قرار داده‌اند و این موضوع را بیان می‌کنند که: از آنجایی که اولین مطالعات مربوط به اتیسم روی پسران مبتلا به این اختلال انجام شده است به تدریج روش‌های ارزیابی و تشخیصی اتیسم نسبت به جنسیت سوگیری پیدا کرده‌اند. به بیان ساده‌تر این روش‌ها احتمال اینکه پسران دارای اتیسم را درست تشخیص دهند بیشتر است تا اینکه دختران را با این اختلال تشخیص دهند. 

آمارها هم این موضوع را تایید می‌کنند. در واقع بخش قابل توجهی از دخترانی که دارای اتیسم هستند توسط روش‌های غربالگری و تشخیصی، مبتلا به این اختلال تشخیص داده نمی‌شوند. همچنین آمارها نشان می‌دهد که دختران معمولا با تاخیر بیشتری نسب به پسران تشخیص می‌گیرند. در واقع میانگین سن تشخیص در دختران ۲ تا ۳ سال بیشتر از پسران است و این بدان معنی است که بطور میانگین دختران دیرتر تشخیص گرفته‌اند.

کلیشه‌های جنسیتی

مطالعات دیگری نقش کلیشه‌های جنسیتی را در این میزان از اختلاف آمار پر رنگ می‌کنند. در تقریبا همه جوامع انسانی کلیشه‌های جنسیتی متعددی نسبت به آنچه ما جنسیت دختر یا پسر می‌دانیم وجود دارد.

یکی از کلیشه‌های جنسیتی این است که دختران آرام‌تر از پسران هستند و تمایل بیشتری دارند که تنها بازی کنند. یعنی ارتباط برقرار نکردن با دیگران که یک صفت دارای اتیسم است برای دختران طبیعی‌تر از پسران به چشم می‌آید.

از آنجایی که طبق عادت فرض می‌کنیم که دختران آرامتر از پسران هستند. بنابراین مشاهده دختری که همیشه آرام است و تنهایی بازی می‌کند برای ما طبیعی تر است از پسری که دقیقا این چنین است. در نتیجه هم مادر و هم ارزیاب اولیه‌ی کودک ممکن است دیرتر متوجه برخی صفات اتیسم کودک دختر شوند.

رفتارها و علائق محدود و تکراری

به طور متوسط پسران بیش از دختران رفتارها و علائق محدود و تکراری را از خود نشان می‌دهند. بعلاوه این علامت در پسران بیشتر پیش‌بینی‌کننده تشخیص اتیسم است تا در دختران. حتی زمانی که نمره مربوط به رفتارها و علائق محدود و تکراری در دختران بالا باشد باز هم کمتر از پسران با ویژگی مشابه احتمال دارد تشخیص دریافت کنند.

مخفی کردن علائم و رفتارهای جبرانی

کودکان دارای اتیسم معمولا به مرور یاد می‌گیرند که برخی از علائم خود را مخفی کنند و یا از رفتارهای جبرانی برای کاهش چالش‌های اجتماعی استفاده کنند. آمارها نشان می‌دهد که این رفتار در بین دختران دارای اتیسم رایج‌تر است. در نتیجه دختران دارای اتیسم ممکن است حتی بخشی از یک گروه دوستی باشند و معلم‌ها متوجه هیچ مشکلی نشوند.

نگرفتن تشخیص درست چه پیامدهای برای دختران دارای اتیسم دارد؟

تاکنون متوجه شدیم که به دلیل عوامل متعددی برخی از دخترانی که دارای اتیسم هستند ممکن است تشخیص اتیسم نگیرند یا اینکه دیر این تشخیص را دریافت کنند. این دختران همیشه احساس می‌کنند که مشکلی دارند و این احساس در بسیاری از موارد به به افسردگی و عزت نفس پایین منجر خواهد شد. آن‌ها تلاش زیادی می‌کنند تا در جمع دیگران جا شوند در حالی که صرفا تقلید می‌کنند. نگرفتن تشخیص باعث می‌شود حمایت لازم نیز شامل حال آن‌ها نشود. همچنین مداخله زودهنگام که در درمان اتیسم اهمیت بسیاری دارد به تاخیر خواهد افتاد.

گردآوری و ترجمه: هانیه قاسمی، فاطمه مسرور

بازبینی و ویرایش: دکتر محمد کیانی

مطالب پیشنهادی برای ادامه:

• اتیسم چیست؟ راهنمای جامع اختلال طیف اتیسم از علائم تا درمان
• آیا کودک من اتیسم دارد؟
• مراحل گام به گام از تشخیص تا درمان در مرکز تهران اتیسم